เภสัชกรรมไทย
เภสัชตำรับ 67 ขนาน
จัดทำโดย อ.หมอสุชาติ ภูวรัตน์
นธ.เอก, บาลีประโยค 1-2
(อดีตพระธรรมทูตต่างประเทศ)
B.S. Engineering Design Tech.
B.A. ศาสนศาสตร์บัณฑิต
B.S. Computer Information Systems
B.TM. แพทย์แผนไทยบัณฑิต
สาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพ
บ.ภ., พท.ว., พท.ผ., พท.น.
ครูแพทย์แผนไทย 4 ด้าน
ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต
ทำเพื่อการศึกษาและประโยชน์แก่ผู้ชม
เภสัชกรรมไทย
เภสัชตำรับ 67 ขนาน1. ยาจันทลีลา
วัตถุส่วนประกอบ โกฐสอ โกฐเขมา
โกฐจุฬาลัมพา จันทน์ขาว จันทน์แดง
ลูกกระดอม บอระเพ็ด รากปลาไหลเผือก
หนักสิ่งละ 4 ส่วน พิมเสน หนัก 1 ส่วน
รูปแบบยา ตอกเม็ด (เม็ดละ 1.5 กรัม)
ขนาดรับประทาน
เด็ก ครั้งละ 1-2 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 3-5 เม็ด วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
เด็ก ครั้งละ 1/2 – 1 ช้อนชา
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1-2 ช้อนชา วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ตัวร้อน
หมายเหตุ รับประทาน ทุก 4 ชั่วโมง
2. ยาอัมฤควาที
วัตถุส่วนประกอบ โกฐพุงปลา เทียนขาว
ลูกผักชีลา เนื้อลูกมะขามป้อม
เนื้อลูกสมอพิเภก หนักสิ่งละ 1 ส่วน
ชะเอมเทศ หนัก 5 ส่วน
รูปแบบยา ตอกเม็ด (เม็ดละ 0.5 กรัม)
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ อมครั้งละ 1-2 เม็ด
เด็ก ลดลงตามส่วน วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร หรือ ทุกเวลาที่มีอาการ
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1 ช้อนชา
เด็ก ลดลงตามส่วน
(ละลายน้ำมะนาว แทรกเกลือใช้จิบ
หรือกวาดคอ)
สรรพคุณ แก้ไอ ขับเสมหะ
วัตถุส่วนประกอบ เมล็ดข่อย
เปลือกตะโกนา เปลือกทิ้งถ่อน แห้วหมู
บอระเพ็ด พริกไทยล่อน กระชาย
หนักสิ่งละ 4 บาท
รูปแบบยา ยาเม็ด (พิมพ์เบอร์ 2)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 เม็ด
วันละ 1 ครั้ง ก่อนนอน
รูปแบบยา ยาผง
(ละลายน้ำหรือน้ำผึ้งปั้น ลูกกลอน
ขนาดเท่าเม็ดพุทรา)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 เม็ด ก่อนนอน
สรรพคุณ เป็นยาอายุวัฒนะ, แก้ลม,
บำรุงธาตุ, เจริญอาหาร,บำรุงกำลัง,
แก้จุกเสียดแน่นเฟ้อช่วยย่อยอาหาร
หมายเหตุ หญิงมีครรภ์ และ คนไข้
ห้ามรับประทาน
4. ยาเขียวเบญจขันธ์
วัตถุส่วนประกอบ ใบฝ้ายแดง
ใบสันพร้าหอม ใบพิมเสน ใบทองพันชั่ง
ผักกระโฉม สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา ยาเม็ด
ขนาดรับประทาน
เด็กเล็ก ครั้งละ 2-3 เม็ด
เด็กโต ครั้งละ 4-5 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 7-8 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ไข้ ตัวร้อน ร้อนใน
กระหายน้ำ (ละลายน้ำสุก, น้ำดอกมะลิ
หรือน้ำดอกไม้เทศ)
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1-2 ช้อนชา วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
เด็ก ลดลงตามส่วน
สรรพคุณ แก้พิษหัด พิษอีสุกอีใส
(ละลายน้ำผักชีต้ม หรือน้ำหัวแห้วจีน
กับรากผักชีต้ม)
หมายเหตุ ห้ามรับประทานปลาทะเล,
กุ้ง, น้ำปลา, ตับหมู, แตงกวา
5. ยาไฟประลัยกัลป์
วัตถุส่วนประกอบ พริกไทยล่อน ขิง ดีปลี
กระเทียม หนักสิ่งละ 4 ส่วน ขมิ้นอ้อย
กะทือ ข่า ไพล เปลือกมะรุม
หนักสิ่งละ 5 ส่วน รากเจตมูลเพลิง สารส้ม
แก่นแสมทะเล การบูร ผิวมะกรูด
หนักสิ่งละ 6 ส่วน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
ครั้งละ 2 ช้อนโต๊ะ วันละ 2 ครั้ง
เช้า – เย็น ก่อนอาหาร
สรรพคุณ ขับน้ำคาวปลา
(หลังการคลอดบุตร ใช้สุราเป็นกระสาย)
หมายเหตุ หญิงมีครรภ์ ห้ามรับประทาน
6. ยาเหลืองปิดสมุทร
วัตถุส่วนประกอบ แห้วหมู ขมิ้นอ้อย
เปลือกเพกา รากกล้วยตีบ กระเทียมคั่ว
ดีปลี ชันย้อย ครั่ง สีเสียดเทศ
สีเสียดไทย ใบเทียน ใบทับทิม
หนักสิ่งละ 1 ส่วน ขมิ้นชัน หนัก 6 ส่วน
รูปแบบยา ตอกเม็ด (เม็ดละ 0.1 กรัม)
ขนาดรับประทาน
เด็กอายุ 1-2 เดือน ครั้งละ 1 เม็ด
เด็กอายุ 3-5 เดือน ครั้งละ 2 เม็ด
เด็กอายุ 6-12 เดือน ครั้งละ3-5 เม็ด
เด็กโต ครั้งละ 5-7 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 5-7 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ท้องเสีย (ใช้น้ำเปลือก
ลูกทับทิมหรือเปลือกแคต้มกับน้ำปูนใส
เป็นกระสาย ถ้าหาน้ำกระสายไม่ได้
ให้ใช้น้ำสุกแทน)
2. แก้ท้องเสีย อุจจาระเป็นมูกเลือด,
แก้บิดไม่มีตัว (ใช้กะทือหรือกระชาย
หมกไฟผสมกับน้ำปูนใสเป็นกระสาย)
วัตถุส่วนประกอบ ผิวมะกรูด ว่านน้ำ
กระเทียม หัวหอม พริกไทย ดีปลี ขิง
ขมิ้นอ้อย เทียนดํา เกลือสินเธาว์
หนักสิ่งละ 8 ส่วน การบูร หนัก 1 ส่วน
ไพล หนัก 81 ส่วน
รูปแบบยา ตอกเม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้จุกเสียด
2. แก้ระดูไม่ปกติ
3. ขับน้ำคาวปลา
(หลังการคลอดบุตร) ครั้งละ 1 เม็ด
หมายเหตุ ละลายน้ำสุก หรือน้ำสุรา
8. ยาประสะมะแว้ง
วัตถุส่วนประกอบ สารส้ม หนัก 1 ส่วน
ขมิ้นอ้อย หนัก 3 ส่วน ใบสวาด
ใบตานหม่อน ใบกะเพรา
หนักสิ่งละ 4 ส่วน ลูกมะแว้งต้น
ลูกมะแว้งเครือ หนักสิ่งละ 8 ส่วน
รูปแบบยา ตอกเม็ด (เม็ดละ 0.2 กรัม)
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ อมครั้งละ 1-2 เม็ด
เด็ก ลดลงตามส่วน วันละ 3 ครั้ง \
ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1 ช้อนชา
เด็ก ลดลงตามส่วน
(ละลายน้ำมะนาว แทรกเกลือ ใช้จิบ
หรือ กวาดคอ)
สรรพคุณ แก้ไอ ขับเสมหะ
9. ยาตรีหอม
วัตถุส่วนประกอบ เนื้อลูกสมอเทศ
เนื้อลูกสมอพิเภก เนื้อลูกมะขามป้อม
ลูกผักชีลา หนักสิ่งละ 4 ส่วน โกฐสอ
ชะเอมเทศ ลูกซัดคั่ว หนักสิ่งละ 1 ส่วน
เนื้อลูกสมอไทย โกฐน้ำเต้าใหญ่นึ่งสุก
หนักสิ่งละ 22 ส่วน
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.2 กรัม
ขนาดรับประทาน
เด็กอายุ 1-2 เดือนครั้งละ 1 เม็ด
เด็กอายุ 3-5 เดือนครั้งละ 2-3 เม็ด
เด็กอายุ 6-12 เดือน ครั้งละ 5-7 เม็ด
วันละ 1 ครั้ง ก่อนอาหารเช้า
สรรพคุณ แก้ท้องผูก, ระบายพิษไข้
หมายเหตุ
1.เด็กอ่อนละลายน้ำสุกแทรกเกลือ
2.เด็กโต ละลายน้ำลูกสมอไทยต้ม
แทรกเกลือ หรือดีเกลือ
(ตามธาตุหนักเบา)
วัตถุส่วนประกอบ เนื้อในเม็ดสะบ้ามอญสุม
หวายตะค้าสุม เม็ดมะกอกสุม
ลูกมะคําดีควายสุม ถ่านไม้สัก จันทน์แดง
จันทน์เทศ ใบพิมเสน ใบย่านาง หมึกหอม
หนักสิ่งละ 1 ส่วน เบี้ยจั่นคั่วให้เหลือง 3 เบี้ย
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.5 กรัม)
ขนาดรับประทาน
เด็ก ครั้งละ 1-2 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 3-4 เม็ด
สรรพคุณ
1.แก้ไข้, แก้กระหายน้ำ
(ละลายน้ำสุกหรือน้ำดอกมะลิ)
2.แก้พิษหัด, พิษอีสุกอีใส
(ละลายน้ำรากผักชีต้ม)
3.ทาสมานปากเปื่อย
(ใช้ลูกเบญจกานีฝนแทรก)
4.ทาแก้เหงือกเป็นเม็ดซาง เป็นขุมขาว
5.ทาแก้ลิ้นเป็นฝ้าเป็นหละละออง
หมายเหตุ เกลื่อนฝี (ละลายน้ำสุกแทรกพิมเสน)
วัตถุส่วนประกอบ พริกไทย ขิง ดีปลี
กระเทียม หนักสิ่งละ 2 ส่วน ชะเอมเทศ
มหาหิงคุ์ หนักสิ่งละ 8 ส่วน เกลือสินเธาว์
หนัก 1 ส่วน ผิวมะกรูด หนัก 20 ส่วน
ใบกระเพรา หนัก 45 ส่วน
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.1 กรัม)
ขนาดรับประทาน
เด็กอายุ 1-3 เดือน ครั้งละ 1-2 เม็ด
เด็กอายุ 4-6 เดือน ครั้งละ 2-3 เม็ด
เด็กอายุ 7-12 เดือน ครั้งละ 4-6 เม็ด
วันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น
สรรพคุณ
1.แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ (ละลายน้ำสุก
หรือ น้ำใบกระเพราแดงต้ม)
2. แก้ปวดท้องแน่นท้อง, จุกเสียด
(ใช้ไพลเผาไฟพอสุกฝนแทรก \
ละลายน้ำ สุรา หรือน้ำต้มสุก)
12. ยาธาตุบรรจบ
วัตถุส่วนประกอบ ขิง โกฐเขมา โกฐพุงปลา
โกฐเชียง โกฐสอ เทียนดํา เทียนขาว
เทียนสัตตบุษย์ เทียนเยาวพาณี เทียนแดง
ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ กานพลู การบูร
เปลือกสมุลแว้ง ลูกกระวาน ลูกผักชีลา
ใบพิมเสน ดีปลี เปราะหอม
หนักสิ่งละ 4 ส่วน โกฐก้านพร้าว
หนัก 8 ส่วน เนื้อลูกสมอไทย หนัก 16 ส่วน
รูปแบบยา ตอกเม็ด (เม็ดละ 0.2 กรัม)
ขนาดรับประทาน
เด็ก ครั้งละ 2-3 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 3-5 เม็ด วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1.แก้ธาตุไม่ปกติ,ท้องเสีย
(ใช้เปลือกแคหรือเปลือกสะเดา
หรือเปลือกลูกทับทิม ต้มกับน้ำปูนใส
เป็นกระสาย)
2. แก้ท้องขึ้นท้องเฟ้อ
(ใช้กระเทียม 3 กลีบ ทุบ ชงน้ำร้อน
หรือใช้ใบกะเพรา ต้มเป็นกระสาย)
หมายเหตุ ถ้าหากน้ำกระสาย ไม่ได้
ให้ใช้น้ำสุกแทน
13. ยาวิมานฉิมพลี
วัตถุส่วนประกอบ รากหญ้านาง รากคนทา
รากชิงชี่ รากเท้ายายม่อม เหมือดคน
รากกระตังบาย เปลือกสันพร้านางแอ
เถามวกแดง เถามวกขาว รากมะนาว
รากมะปรางหวาน จันทร์เทศ จันทน์แดง
หนักสิ่งละ 1 บาท
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
เด็กเล็กครั้งละ 1/2 ช้อนชา
เด็กโต ครั้งละ 1 ช้อนชา
วันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน, แก้ขัดเบา
(ใช้ น้ำดอกไม้เทศ หรือ น้ำร้อน
เป็นกระสาย)
หมายเหตุ รับประทาน ทุก 3 ชั่วโมง
14. ยาเขียวหอม
วัตถุส่วนประกอบ ใบพิมเสน ใบผักกระโฉม
ใบหมากผู้ ใบหมากเมีย ใบสันพร้าหอม
รากแฝกหอม เปราะหอม จันทน์เทศ
จันทน์แดง ว่านกีบแรด ว่านร่อนทอง
เนระพูสี พิษนาศน์ มหาสดํา ดอกพิกุล
ดอกบุนนาค ดอกสารภี เกสรบัวหลวง
หนักสิ่งละ 1 ส่วน
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด
ขนาดรับประทาน
เด็กเล็ก ครั้งละ 2-3 เม็ด
เด็กโต ครั้งละ 4-5 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 7-8 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1-2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
เด็ก ลดลงตามส่วน
สรรพคุณ
1. แก้ตัวร้อน,ร้อนใน กระหายน้ำ
(ละลายน้ำสุกหรือน้ำดอกมะลิ)
2. แก้พิษหัด, เหือด, พิษอีสุกอีใส
(ละลายน้ำรากผักชีต้ม)
หมายเหตุ
1.ทั้งรับประทาน และชโลม
2. รับประทาน วันละ 4-6 ครั้ง
หรือทุกเวลา ที่มีอาการ
15. ยาประสะจันทน์แดง
วัตถุส่วนประกอบ รากเหมือดคน
รากมะปรางหวาน รากมะนาว เปราะหอม
โกฐหัวบัว จันทน์เทศ ฝางเสน
หนักสิ่งละ 4 ส่วน เกสรบัวหลวง
ดอกบุนนาค ดอกสารภี ดอกมะลิ
หนักสิ่งละ 1 ส่วน จันทน์แดง หนัก 32 ส่วน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
เด็ก ครั้งละ 1/2 ช้อนชา
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1 ช้อนชา
วันละ 4 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ไข้ตัวร้อน, แก้ร้อนใน, กระหายน้ำ
(ละลายน้ำสุก หรือน้ำดอกมะลิ)
2. แก้ไข้เซื่องซึม (ใช้จันทน์เทศฝน
เป็นน้ำกระสาย) รับประทาน
ทุก 3 ชั่วโมง
16. ยาวิสัมพยาใหญ่
วัตถุส่วนประกอบ ลูกผักชีลา ลูกจันทน์
ดอกจันทน์ หนักสิ่งละ 8 ส่วน กระวาน
กานพลู โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว
โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา อบเชย สมุลแว้ง
สมอเทศ สมอไทย ว่านน้ำ บอระเพ็ด
ขิงแห้ง พญารากขาว หนักสิ่งละ 2 ส่วน
ดีปลี หนัก 54 ส่วน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ท้องขึ้น อืดเฟ้อ จุกเสียด
(ใช้น้ำสุกเป็นกระสาย
หรือผสมน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอน)
หมายเหตุ รับประทาน ทุก 4 ชั่วโมง
17. ยาวาตาธิจร
วัตถุส่วนประกอบ โกฐสอ โกฐพุงปลา
ว่านน้ำ ดีปลี สะค้าน เปลือกโมกมัน
เมล็ดผักชี อบเชย ลูกเร่ว หัวแห้วหมู
สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1 ช้อนชา
เด็ก ลดลงตามส่วน วันละ 4 ครั้ง
ก่อนอาหาร และก่อนนอน
หรือทุกเวลาที่มีอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้วิงเวียน(ใช้นำร้อน น้ำดอกไม้เทศ
หรือน้ำขิงแทรกพิมเสนเป็นกระสาย)
2. แก้คลื่นเหียนแก้อาเจียน
แก้ลมในกองอากาศธาตุ
วัตถุส่วนประกอบ รากตะโกนา รากทิ้งถ่อน
รากมะคำไก่ รากแจง แห้วหมู กระชาย
แก่นลั่นทม หัวตะไคร้ บอระเพ็ด ขมิ้นอ้อย
รากตองแตก สักขี หนักสิ่งละ 1 บาท,
ไม้สัก แก่นขี้เหล็ก แก่นสน ใบมะกา ยาดำ
หนักสิ่งละ 2 บาท, เถาวัลย์เปรียง สมอไทย
หนักสิ่งละ 4 บาท ฝักคูน 3 ฝัก, ใบไผ่ป่า
ผักเป็ดแดง หญ้าไซ บานไม่รู้โรยดอกขาว
หนักสิ่งละ 7 บาท
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3-5 เม็ด
วันละ 2 ครั้ง เช้า และ ก่อนนอน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1-2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้กระษัย, ปัสสาวะแดง ขุ่นข้น,
แก้อ่อนเพลีย ทำให้เจริญอาหาร
บำรุงธาตุ
2. แก้เส้นเอ็นตึง
3. แก้ปวดเมื่อยหลังเอว
วัตถุส่วนประกอบ เทียนทั้ง 9 หนัก 2 บาท,
ดอกคำฝอย ใบมะขาม เถาวัลย์เปรียง
ส้มป่อย สะค้าน ยาดำ ดินประสิว กะเพรา
ดีปลี รากเจตมูลเพลิง แก่นลั่นทม
หนักสิ่งละ 5 บาท, รากช้าพลู บอระเพ็ด เกลือ
ขี้เหล็ก ใบมะดัน ใบมะกา แสมสาร แสมทะเล
หนักสิ่งละ 10 บาท, สมอไทย สมอดีงู
หนักสิ่งละ 20 บาท, ฝักราชพฤกษ์ 3 ฝัก
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3-5 เม็ด
ก่อนนอนคืนเว้นคืน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1-2 ช้อนชา
ก่อนนอนคืนเว้นคืน
สรรพคุณ ใช้รุถ่ายกระษัย
(แก้โรคกระษัยทั้งปวง)
วัตถุส่วนประกอบ ชะมด อำพันทองอย่างดี
กระลำพัก ขอนดอก เทียนทั้งห้า กานพลู
เกสรบัวหลวง จันทน์แดง โกฐพุงปลา
โกฐก้านพร้าว สิ่งละ 1 สลึง หญ้าฝรั่น
พิมเสน กฤษณาอย่างดี ดอกสารภี
สิ่งละ 2 สลึง ดอกพิกุล โกฐกระดูก
โกฐจุฬาลัมพา จันทร์เทศสิ่งละ 3 สลึง
เกสรบุนนาคสวน อบเชยเทศ โกฐหัวบัว
หัวโกฐเชียง สิ่งละ 1 บาท โกฐน้ำเต้า
โกฐกักกรา สิ่งละ 5 สลึง โกฐสอ 3 บาท
ชะเอมเทศ 10 บาท
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3-5 เม็ด
(อมใต้ลิ้น) เวลาที่มีอาการ
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1-1 1/2 ช้อนชา
เวลาที่มีอาการ
สรรพคุณ แก้ลมวิงเวียน หน้ามือ,
อ่อนเพลีย, บำรุงหัวใจ
21. ยากลาธิจร
วัตถุส่วนประกอบ โกฐสอ โกฐพุงปลา
ดีปลี หัวแห้วหมู เปลือกโมกมัน เมล็ดผักชี
อบเชย สะค้าน ขิง ลูกเอ็น อำพัน สิ่งละเท่ากัน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1/2 – 1 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ทางเตโชธาตุพิการ ทำให้ลมกำเริบ
1. แก้ลมพัด ตั้งแต่สะดือถึงลำคอ
2. แก้ลมพัดให้ขัดแต่อกถึงลำคอ
3. แก้ลมพัดให้นาสิกตึง
4. แก้ลมหายจัด
5. แก้ลมหายใจขัด หายใจไม่สะดวก
6. แก้ลมมหาสดมภ์ และชิวหาสดมภ์
หมายเหตุ แก้ลมใน คนสูงอายุ
(ละลาย น้ำร้อนหรือน้ำผึ้ง)
วัตถุส่วนประกอบ รากชิงชี่ รากหญ้านาง
รากท้าวยายม่อม รากคนทา รากมะเดื่อชุมพร
สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน
เด็ก ครั้งละ 2-3 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 3-5 เม็ด วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ไข้ ถอนพิษ ดับพิษไข้
หมายเหตุ ทาแก้ลมพิษ ผื่นคัน
23. ยาสหัสธารา
วัตถุส่วนประกอบ มหาหิงคุ์ 5 สลึง
โกฐก้านพร้าว 2 สลึง โกฐพุงปลา สลึง เฟื้อง
โกฐเขมา 2 สลึง เฟื้อง โกฐกักกรา 3 สลึง
เทียนดำ สลึงเฟื้อง เทียนขาว 1 บาท
เทียนสัตบุษย์ 1 บาท เฟื้อง
เทียนตาตั๊กแตน 5 สลึง การบูร 7 สลึง
เทียนแดง 5 สลึง เฟื้อง ลูกจันทน์ 6 สลึง
ดอกจันทน์ 6 สลึง เฟื้อง หัศคุณเทศ 6 บาท
รากทนดี 10 บาท รากจิงจ้อ 1 บาท
ว่านน้ำ 11 บาท ดีปลี 12 บาท
ลูกสมอไทย 13 บาท รากเจตมูลเพลิง 28 บาท
พริกไทย 30 บาท
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3-5 เม็ด วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
2. แก้ลมแล่นตามเส้น ตามเนื้อ
3. แก้ลิ้นกระด้าง คางแข็ง มือชา เท้าชา
24. ยาหอมอินทจักร์
วัตถุส่วนประกอบ สะค้าน รากช้าพลู ขิง
ดีปลี รากเจตมูลเพลิงแดง ลูกผักชีลา
โกฐสอโกฐเขมา โกฐก้านพร้าว
โกฐพุงปลา โกฐจุฬาลัมพา โกฐเชียง
โกฐกักกรา โกฐน้ำเต้า โกฐกระดูก เทียนดํา
เทียนขาว เทียนแดง เทียนข้าวเปลือก
เทียนเยาวพาณี จันทน์แดง จันทน์เทศ
เถามวกแดง เถามวกขาว รากย่านาง
เปลือกชะลูด อบเชย เปลือกสมุลแว้ง
กฤษณา กระลําพัก บอระเพ็ด ลูกกระดอม
กํายาน ขอนดอก ลูกจันทน์ ดอกจันทน์
ลูกกระวาน กานพลู ลําพันแดง ดอกสารภี
ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกจําปา ดอกกระดังงา
ดอกมะลิ ดอกคําไทย ฝางเสน ดีวัว พิมเสน
หนักสิ่งละ 1 ส่วน
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.2 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3-5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร หรือเวลาที่มีอาการ
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 1 1/2 ช้อนชา
วันละ 3ครั้ง ก่อนอาหาร หรือเวลาที่มีอาการ
สรรพคุณ
1. แก้ลมวิงเวียน หน้ามืด อ่อนเพลีย
2. แก้นอนไม่หลับ
25. ยาเขียวใหญ่
วัตถุส่วนประกอบ ใบพิมเสน ใบทองหลางใบมน
ใบผักขวง ใบแทงทวย ใบน้ำเต้า ใบฟักข้าว
ใบสมี ใบผักเคล็ด ใบบอระเพ็ด ใบชิงช้าชาลี
ใบถั่วแระ ใบขี้เหล็ก ใบขี้หนอน ใบพริกไทย
ใบมะระ ใบมะยม ใบมะเฟือง รากมะนาว
รากมะปรางหวาน เถาหัวด้วน ขมิ้นอ้อย
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด
ขนาดรับประทาน
เด็กเล็ก ครั้งละ 2-3 เม็ด
เด็กโต ครั้งละ 4-5 เม็ด
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 7-8 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1-2 ช้อนชา
น้ำดอกไม้เป็นกระสาย
สรรพคุณ
1. แก้ปวดศีรษะ ตัวร้อน กระทุ้ง พิษไข้
(ใช้น้ำมูตร หรือน้ำซาวข้าวเป็น กระสาย)
2. แก้ปวดศีรษะ (ใช้ดินสอพองทา)
หมายเหตุ ถ้าจะใช้ทั้งกิน ทั้งชโลม
ใช้น้ำซาวข้าว น้ำจันทร์ น้ำดอกไม้เป็นกระสาย
26. ยาแก้ไอ ขับเสมหะ
วัตถุส่วนประกอบ ดินประสิว 1 ส่วน สารส้ม
รากส้มป่อย รากมะแว้งทั้งสอง
รากมะเขือขื่น รากส้มกุ้งน้อย ลูกกระวาน
สิ่งละ 2 ส่วน ลูกมะขามป้อม 6 ส่วน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน
ผู้ใหญ่ ครั้งละ 1 ช้อนชา
จิบได้ทุกเวลาที่มีอาการ
เด็ก ลดลงตามส่วน
สรรพคุณ แก้ไอ ขับเสมหะ
(ละลายน้ำมะนาวแทรกเกลือ)
27. ยาเลือดสตรี
วัตถุส่วนประกอบ ใบมะขาม ใบส้มป่อย
ใบมะดัน ใบส้มเสี้ยว ใบมะกา ใบไผ่ป่า
ลูกสมอไทย เถาคันแดง เถาวัลย์เปรียง
แกแล ฝาง ดอกคำฝอย เถาบอระเพ็ด
แก่นแสมทั้งสอง หญ้าไซ ยาดำ ผักเป็ดแดง
ขมิ้นอ้อย สิ่งละ 4 บาท สารส้ม ดินประสิว
สิ่งละ 1 สลึง เถาชิงช้าชาลี เกลือ
สิ่งละพอควร ลูกมะกรูด ลูกมะนาว สิ่งละ 5 ลูก
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3-5 เม็ด วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 ช้อนชา วันละ 3 ครั้ง
ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1.แก้ระดูไม่ปกติ แก้มุตกิด มุตฆาต
แก้ระดูขาวแก้ปวด เมื่อยเอว
(ใช้น้ำร้อน, น้ำส้มสายชู, น้ำมะกรูด,
น้ำมะงั่ว, น้ำส้มซ่าเหล้า เป็นกระสาย)
2. แก้ลมทุกชนิด (ใช้น้ำขิง หรือน้ำสุรา
เป็นกระสาย)
28. ยาฤทธิจร
วัตถุส่วนประกอบ ดีปลี แฝกหอม
เปราะหอม พริกไทย หัวแห้วหมู ว่านน้ำ
เสมอภาค รากกระเทียมเท่ายาทั้งหลาย
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 1 1/2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง หรือเมื่อมีอาการ
สรรพคุณ
1. แก้ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ
(มีลมเป็นก้อนในท้อง)
2. แก้ปวดท้อง
3. แก้ปวดขัดเจ็บตาม กล้ามเนื้อ
หมายเหตุ เป็นยาสำหรับแก้โรคลม
29. ยาปะโตละธิคุณ
วัตถุส่วนประกอบ โกฐน้ำเต้า 5 บาท
โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐกระดูก
เทียนดำ เทียนแดง เทียนขาว เทียนเยาวพาณี
ลูกกระวาน กานพลู อบเชย เนื้อไม้ ยาดำ
สิ่งละ 1 บาท เถาวัลย์เปรียง5 บาท
แก่นขี้เหล็ก 10 บาท ลูกสมอไทย 6 บาท
รากขี้กาทั้งสอง สิ่งละ 2 บาท
ลูกสมอเทศ 5 บาท รากช้าพลู
เมล็ดผักชี สิ่งละ 1 บาท ข่า 2 บาท
สมุลแว้ง 1 บาท จันทน์หอม 2 สลึง
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน วันละ 1-2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ไข้จับเพื่อเส้น เพื่อลม
เพื่อกำเดา เพื่อเสมหะ
2. แก้เส้นกล่อน ปัตคาด
หมายเหตุ
1. แก้ไข้ แทรกดีเกลือตามธาตุหนักเบา
(ยานี้ใช้เฉพาะไข้สันนิบาต)
30. ยาประสะน้ำนม (พิเศษ 1)
วัตถุส่วนประกอบ จันทน์เทศ 1 บาท
ชะเอมเทศ 1 บาท น้ำตาลทราย 1 บาท
โกฐสอ โกฐเขมา โกฐจุฬาลัมพา
โกฐพุงปลา โกฐก้านพร้าว กานพลู
ลูกมะแว้ง สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1-2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้นอนไม่หลับ
วัตถุส่วนประกอบ
1. ไพลสด 2 ส่วน ผิวมะกรูดสด 1 ส่วน
ตะไคร้สด 1 ส่วน ใบมะขามสด 1 ส่วน
ขมิ้นอ้อย 1 ส่วน พิมเสน 10 กรัม การบูร 10 กรัม
2. ไพล 1 ส่วน ว่านนางคำ ½ ส่วน
การบูร 10 กรัม ใบพลับพลึง 4 ใบ
(วางทับตั้งฉากด้านละ 2 ใบ รองหม้อเกลือ)
3. ใบมะกรูด ใบมะนาว ใบส้มโอ
ใบข่าตะไคร้ทั้งห้า ใบมะขาม ใบพลับพลึง
ใบส้มป่อย ใบว่านน้ำ ผักบุ้งแดงทั้งห้า
อย่างละ 1 กำมือ การบูร 10 กรัม
รูปแบบยา ยาผง (บดหยาบ)
วิธีใช้
1. ใช้ห่อทำลูกประคบ
ประคบตามร่างกายหลังคลอดบุตร
2. ใช้ประคบหน้าท้อง
3. ใช้ต้มเอาไอน้ำรม เข้ากระโจม
หลังคลอดบุตร
สรรพคุณ
1. แก้ปวดเมื่อย เส้นเอ็น
ทำให้ผิวพรรณเต่งตึง
2. ทำให้น้ำคาวปลาเดินสะดวก
มดลูกเข้าอู่
3. แก้ปวดเมื่อย เส้นตึง ขัดยอก
หมายเหตุ ช่วยขับเหงื่อ ลดน้ำหนัก
32. ยาประสะกานพลู
วัตถุส่วนประกอบ เทียนดํา เทียนขาว
โกฐสอ โกฐกระดูก กํามะถันเหลือง การบูร
เปลือกเพกา เปลือกขี้อ้าย ใบกระวาน
ลูกกระวาน ลูกผักชีลา แฝกหอม ว่านน้ำ
หัวกระชาย เปราะหอม รากแจง กรุงเขมา
หนักสิ่งละ 4 ส่วน รากข้าวสาร เนื้อไม้
ลูกจันทน์ ขมิ้นชัน หนักสิ่งละ
8 ส่วน ขิงแห้ง ดีปลี หนักสิ่งละ 3 ส่วน
ไพล เจตมูลเพลิงแดง สะค้าน ช้าพลู
หนักสิ่งละ 2 ส่วน เปลือกซิก หนัก 10 ส่วน
พริกไทย หนัก 1ส่วน กานพลู หนัก 125 ส่วน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้งก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ปวดท้อง จุกเสียดแน่น
2. แก้ธาตุพิการ ขับลมในลำไส้
33. ยาชักมดลูก
วัตถุส่วนประกอบ เทียนทั้งห้า ผิวมะกรูด
ผิวมะนาว พริกไทย ดีปลี ขิง เกลือสินเธาว์
เสมอภาค
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1-2ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. ช่วยรัดมดลูให้เข้าอู่
2. แก้ปวดมดลูก
หมายเหตุ ใช้หลังคลอด
34. ยาถอนพิษประดง
วัตถุส่วนประกอบ รากชุมเห็ดใหญ่
รากทองพันชั่ง ขันทองพยาบาท
หัวหนอนตายหยาก แก่นปรู ยาข้าวเย็นจีน
ยาข้าวเย็นไทย สิ่งละ 10 บาท
กำมะถันเหลือง 6 บาท
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน วันละ 1-2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. ถอนพิษประดงแรด
2. แก้พิษประดง (ผื่นคัน ลมพิษ)
35. ยาไฟอาวุธ
วัตถุส่วนประกอบ ลูกจันทน์ ดอกจันทน์
ลูกกระวาน กานพลู โกฐทั้งห้า ชะเอมเทศ
กัญชา แก่นแสมทะเล สิ่งละ 1 ส่วน
หัวอุตพิด เปลือกสมุลแว้ง ดีปลี ใบพิมเสน
สิ่งละ 2 ส่วน รากจิงจ้อ รากส้มกุ้ง
รากเปล้าน้อย รากเปล้าใหญ่ รากสะค้าน
รากพาโหม สิ่งละ 3 ส่วน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ซาง ตานโจร หืดน้ำนม
ไอ ผอมเหลือง
2. แก้ไส้พอง ท้องใหญ่
3. แก้ลม จุกเสียด
4. แก้ป้าง
5. แก้ม้าม
6. แก้ตานเสมหะให้ปวดมวนเสียดแทง
7. แก้อุจจาระเป็นเสมหะ
โลหิตละคนกัน
8. แก้ไข้เพื่อเสมหะ เพื่อลม
(ยาหอมนวโกฐ)
วัตถุส่วนประกอบ ขิงแห้ง ดีปลี
เจตมูลเพลิงแดง สะค้าน ช้าพลู
หนักสิ่งละ 3 ส่วน แห้วหมู โกฐสอ
โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง
โกฐจุฬาลัมพา โกฐกระดูก โกฐก้านพร้าว
โกฐพุงปลา โกฐชฎามังสี เทียนดํา
เทียนแดง เทียนขาว เทียนข้าวเปลือก
เทียนตาตั๊กแตน เทียนเยาวพาณี
เทียนสัตตบุษย์ เทียนเกล็ดหอย
เทียนตากบ สักขี ลูกราชดัด
ลูกสารพัดพิษ ลูกกระวาน กานพลู
ดอกจันทน์ ลูกจันทน์ จันทน์เทศ
จันทน์แดง อบเชยญวน เปลือกสมุลแว้ง
หญ้าตีนนก แฝกหอม เปลือกชะลูด
ปราะหอม เนื้อไม้ ขอนดอก กระลําพัก
เนื้อลูกมะขามป้อม เนื้อลูกสมอพิเภก
ชะเอมเทศ ลูกผักชีลา ลูกกระดอม
บอระเพ็ด เกสรบัวหลวง ดอกบุนนาค
ดอกพิกุล ดอกสารภี ดอกมะลิ แก่นสน
หนักสิ่งละ 4 ส่วน พิมเสน หนัก 1 ส่วน
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.2 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร หรือเวลาที่มีอาการ
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1- 1 1/2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ลมกองละเอียด ชูชีพจร
บำรุงหัวใจ
2. แก้คลื่นเหียนอาเจียน
3. บำรุงประสาท
หมายเหตุ สำหรับผู้สูงอายุ
37. ยาทัพยาธิคุณ 1
วัตถุส่วนประกอบ สะค้าน ผักแพรวแดง
ดองดึง ว่านน้ำ ยาดำ มหาหิงคุ์ โกฐสอ
โกฐจุฬาลัมพา โกฐพุงปลา กัญชา
หัวอุตพิด เนื้อในฝักราชพฤกษ์ ชะเอมเทศ
ดีปลี แก่นแสมทะเล สิ่งละ 1 ส่วน
พริกไทยล่อนเท่ายาทั้งหลาย
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3-5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 1 1/2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ลมจุกเสียด ขับลม ขับผายลม
2. แก้ม้าม แก้ตับ แก้ดีซ่าน
3. แก้อาเจียน
4. บำรุงเลือด
38 . ยาทัพยาธิคุณ 2
วัตถุส่วนประกอบ รากส้มกุ้งทั้ง 2 สิ่งละ 2 บาท
ขี้เหล็กทั้ง 5 สิ่งละ 1 บาท รากโคกกระออม
รากทรงบาดาล แก่นสักหิน สิ่งละ 5บาท
รากกระทกรก 6 บาท รากช้าพลู รากเจตมูลเพลิง
แก่นแสมสาร แก่นมะเกลือ แก่นลั่นทม
แก่นมะกา แก่นมะขาม แก่นราชพฤกษ์
โคนกระสุน ชะเอมทั้ง 2 สิ่งละ 10 บาท
แก่นปรู แก่นแสมทะเล แก่นมะหาด
สิ่งละ 18 บาท รากตองแตก 20 บาท
ผักเสี้ยนผี 20 บาท ยาเข้าเย็นทั้ง 2
สิ่งละ 30 บาท มหาหิงคุ์ การบูร พริกไทย
ดีปลี สะค้าน สิ่งละ 2 สลึง 1 เฟื้อง
ลูกจันทน์เทศ 1 บาท
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 1 1/2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ลมอัมพาต ปากเบี้ยว
2. แก้พยาธิไส้เดือน
3. แก้อุปทม
4. แก้เถาดานเป็นก้อน
เป็นลูกกลิ้งในท้อง
39. ยาธรณีสัณฑะฆาต
วัตถุส่วนประกอบ ลูกจันทน์ ดอกจันทน์
ลูกกระวาน กานพลู เทียนดํา เทียนขาว
หัวดองดึง หัวบุก หัวกลอย หัวกระดาดขาว
หัวกระดาดแดง ลูกเร่ว ขิง ชะเอมเทศ
รากเจตมูลเพลิงแดง โกฐกระดูก โกฐเขมา
โกฐน้ำเต้า หนักสิ่งละ 1 ส่วน ผักแพวแดง
เนื้อลูกมะขามป้อม หนักสิ่งละ 2 ส่วน
เนื้อลูกสมอไทย มหาหิงคุ์ การบูร
หนักสิ่งละ 6 ส่วน รงทอง (ประสะแล้ว)
หนัก 4 ส่วน ยาดํา หนัก 20 ส่วน
พริกไทยล่อน หนัก 96 ส่วน
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร หรือ ก่อนนอน
สรรพคุณ
1. ขับน้ำคาวปลา หลังการคลอดบุตร
2. ถ่ายเส้น ถ่ายกระษัย แก้น้ำเหลืองเสีย
3. เป็นยาระบาย
40. ยาเบญจกูล
วัตถุส่วนประกอบ ดอกดีปลี รากช้าพลู
เถาสะค้าน รากเจตมูลเพลิง, เหง้าขิงแห้ง
สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. ขับลมในลำไส้
2. แก้โรคกระเพาะอาหาร
3. บำรุงธาตุทั้ง 4 (ธาตุดิน, น้ำ, ลม, ไฟ)
41. ยาแก้ไข้ ทับระดู
วัตถุส่วนประกอบ รากมะตูม รากช้าพลู
หัวแห้วหมู บอระเพ็ด ขิง 7 แว่น ดีปลี 7 ดอก
พริกไทย 7 เมล็ด ขมิ้น 7 แว่น
( ลงพระเจ้าห้าพระองค์ )
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ไข้ทับระดู แก้ระดู ทับไข้
(ปวดหัวตัวร้อน จัดก่อน และขณะมีระดู)
42. ยานั่งถ่าน
วัตถุส่วนประกอบ ไพล กำยาน ผิวมะกรูด
สิ่งละเท่ากัน
รูปแบบยา ยาผง (บดหยาบ)
วิธีใช้ ใช้โรยลงในเตาถ่านเล็กแล้ว
ให้เอาควันรมปากช่องคลอดทุกเช้า – เย็น
(หลังจากอาบน้ำแล้ว) หรือเวลาพลบค่ำ
สรรพคุณ แก้กระบังลมเคลื่อนมดลูกลงต่ำ
ทำให้มดลูกเข้าอู่
หมายเหตุ ใช้หลังคลอด หรือหลังคลอดบุตร
มีลมดังทางช่องคลอด (ผายลมทางช่องคลอด)
43. ยาแก้ปวดเมื่อย
วัตถุส่วนประกอบ เทพธาโร สมุลแว้ง ไพล
สะค้าน ดีปลี เทียนแดง เทียนขาว สิ่งละเท่ากัน
รูปแบบยา ยาดองเหล้า
วิธีใช้ ทาบ่อยๆ หรือวันละ 3 ครั้ง
สรรพคุณ แก้ปวดเมื่อย (ถูทาบริเวณเจ็บปวด)
หมายเหตุ เป็นยาใช้ทาภายนอก
(หรือใช้ผสมสุราทา)
44. ยาริดสีดวงทวาร
วัตถุส่วนประกอบ พริกไทย ดีปลี ขิงแห้ง
เสมอภาค รากเจตมูลเพลิงเท่ายาทั้งหลาย
หัวบุกรอเท่ายาทั้งปวง
รูปแบบยา ยาเคลือบเม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้โรคริดสีดวงทวาร ทำให้หัวยุบ
โลหิตไม่ออกถ่ายอุจจาระสะดวก
45. ยาถ่ายอย่างแรง
(ยาถ่ายหงส์ทอง)
วัตถุส่วนประกอบ ถ่านไม้สัก 4 บาท
ถ่านไม้กระท้อน 4 บาท ยาดำ 8 บาท
เนื้อฝักคูน 8 บาท เนื้อลูกสมอไทย 12 บาท
รงทอง 12 บาท
(ตำรงทองให้แหลก ฆ่าด้วยน้ำมะนาว
บนภาชนะเคลือบตั้งบนไฟจนสุก)
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1/2 – 1 ช้อนชา
ก่อนนอน หรือก่อนอาหารเช้า
สรรพคุณ
1. เป็นยาถ่ายอย่างแรง ถ่ายพรรดึก
2. ถ่ายน้ำเหลืองแก้โรคผื่นคัน
ตามผิวหนัง
3. ถ่ายพยาธิ
หมายเหตุ (ต้องใช้อย่างระมัดระวัง)
46. ยาเทพมงคล
วัตถุส่วนประกอบ ขี้แมลงสาปคั่ว หญ้ายองไฟ
เกสรบัวหลวง กระลำพัก ขอนดอก เทียนดำ
จันทร์เทศ จันทน์แดง ดอกบุนนาค หวายตะค้า
กฤษณา สิ่งละเท่ากัน คั่วพอสุกระอุดี งาช้าง
เขี้ยวเสือ เขี้ยวจระเข้ สุมพอระอุดี
โกฐพุงปลาคั่ว อำพันทอง ชาดหรคุณ
น้ำประสานทองสะตุ อย่างละเท่ากัน
ดีจระเข้ ดีหมี ดีตะพาบน้ำ ดีหมูป่า ชะมดเช็ด
พิมเสน ทองคำเปลว สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.1 กรัม)
ขนาดรับประทาน
เด็ก อายุ 1 – 3 เดือน ครั้งละ 1 เม็ด
เด็ก อายุ 4 – 6 เดือน ครั้งละ 2 เม็ด
เด็ก อายุ 7 – 12 เดือน ครั้งละ 3 เม็ด
รับประทานได้ทุกเวลา
สรรพคุณ
1. แก้หละละอองซาง
2. แก้ตัวร้อน ถอนพิษไข้ ไข้กาฬ
47. ยาทอง แนบเนื้อ
(ยากวาด คอเด็ก)
วัตถุส่วนประกอบ น้ำประสานทอง 1 กล่ำ
ชาดหรคุณ 3 กล่ำ หอยสังข์เผา 3 กล่ำ
จันทน์แดง 1 เฟื้อง กระลำพัก 1 เฟื้อง
ชะมดเชียง 2 ไพ พิมเสน 2 ไพ
รูปแบบยา ยาผง
วิธีใช้ ใช้กวาดคอเด็ก
สรรพคุณ แก้เด็กตัวร้อน แก้หละ ละอองซาง
ดับพิษตานซาง
วัตถุส่วนประกอบ ยาสูบอย่างฉุน 1 บาท
ปูนแดง 4 บาท ชะเอม 1 สลึง ผิวมะกรูด 7 หุน
หอมคั่ว 5 หุน เมล็ดส้มป่อย 7 หุน
รูปแบบยา ยาผง
วิธีใช้ ใช้ยาขนาดเท่าหัวไม้ขีดไฟ
นัตถุ์สูดดม ทุกเวลาที่มีอาการ
สรรพคุณ แก้หวัด คัดจมูก น้ำมูกไหล
หมายเหตุ เป็นยานัตถุ์ ใช้สูดดม
49. ยาแก้ลมขัดในข้อ
วัตถุส่วนประกอบ เลือดแรด คำฝอย
สิ่งละ1 สลึง รากชะเอม รากกระพังโหม
รากมะกล่ำตาหนู รากถั่วแปบดอกขาว
สิ่งละ 4 บาท
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ลมขัดในข้อ
(ทำให้ปวดเมื่อยเดินไม่สะดวก)
50. ยาอัมพาต
วัตถุส่วนประกอบ รากขี้กาดง รากมะอึก
แก่นสน ลูกสมอไทย เถาบอระเพ็ด
ผักเสี้ยนผีทั้งห้า เถาวัลย์เปรียง
ขี้เหล็กทั้งห้า แก่นแสมสาร แก่นแสมทะเล
จุกหอม จุกกระเทียม สิ่งละ 4 บาท
(ฝักราชพฤกษ์ 3 บาท ยาดำ 2 บาท)
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้อัมพาต อัมพฤกษ์ (มือเท้าตาย
หยิบจับ ไม่สะดวก เดินไม่ได้)
หมายเหตุ ใช้ร่วมกับยาลำดับที่ 51
51. ยาแก้ลมอัมพฤกษ์ อัมพาต
วัตถุส่วนประกอบ น้ำมะกรูด น้ำมะงั่ว
น้ำมะนาว เปลือกทองหลางใบมน ข่า
ขมิ้นอ้อย เปลือกกุ่มทั้งสอง กระเทียม
รากเจตมูลเพลิง พริกไทย ผักเสี้ยนผี เกลือ
การบูร ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ สิ่งละเท่ากัน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ลมอัมพฤกษ์ อัมพาต มือเท้าตาย
คางแข็ง (ใช้น้ำ มะงั่ว, น้ำมะขามเปียก,
น้ำมะกรูด น้ำส้มซ่า เป็นกระสาย)
หมายเหตุ ใช้ร่วมกันยาลำดับที่ 52
52. แก้ลม อโธคมาวาตา
วัตถุส่วนประกอบ เปลือกโมกหลวง พริกไทย
ขิงแห้ง ใบสลอดต้น ว่านน้ำ หัวแห้วหมู
หญ้าลังกา ผักแพรวแดง ลูกสมอไทย
รากไคร้เครือ สิ่งละเท่ากัน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้งก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้มือเท้าตาย ยกไม่ขึ้น เดินไม่สะดวก
ให้ยกมือยกเท้าไม่ได้ ให้เจ็บปวด
เมื่อยขบทุกข้อทุกกระดูก
วัตถุส่วนประกอบ ไพลสด 2 ส่วน
ผิวมะกรูดสด 1 ส่วน ตะไคร้สด 1 ส่วน
ใบมะขามสด 1 ส่วน ขมิ้นอ้อย 1 ส่วน
พิมเสน 10 กรัม การบูร 10 กรัม
รูปแบบยา ยาผง (บดหยาบ)
วิธีใช้ ใช้ห่อผ้าทำลูกประคบ นึ่ง
น้ำร้อนประคบตามร่างกาย
วันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น
สรรพคุณ
1. แก้ปวดเมื่อย ตาม ร่างกาย
2. แก้หนักมือ หนักเท้า
ปลายนิ้วกระดิกไม่ได้
หมายเหตุ ทำลูกประคบ
54. ยาอายุวัฒนะ 1
วัตถุส่วนประกอบ รากทิ้งถ่อน เปลือกตะโกนา
พริกไทยล่อน เมล็ดข่อย เถาบอระเพ็ด
หัวแห้วหมู รากแจง หัวกระชายแก่
เนื้อสมอเทศ เนื้อสมอพิเภก ดอกดีปลี
เหง้าขิงแห้ง ข่าลิง มะตูมอ่อน
เนื้อลูกมะขามป้อม อบเชย โกฐเชียงอย่างดี
โกฐหัวบัว สมอดีงู หัวสิงหะโมรา สิ่งละ 30 กรัม
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 ช้อนชา
วันละ 1 ครั้ง ก่อนนอน
สรรพคุณ แก้กระษัย อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
บำรุงเส้นเอ็น
55. ยาแก้หลังแข็ง
วัตถุส่วนประกอบ ใบมะตูม ขิง ไพล กะทือ
เม็ดพันธุ์ผักกาด ดีปลี สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา ยาผง
วิธีใช้ ทาวันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น
หรือก่อนนอน (ทาเวลาปวด)
สรรพคุณ แก้หลังแข็ง ปวดหลัง
(ละลายกับเหล้าขาว หรือน้ำส้มสายชู)
หมายเหตุ ใช้ทาภายนอก
(ยากำลังราชสีห์)
วัตถุส่วนประกอบ กฤษณา กระลำพัก
ขอนดอก โกฐทั้งห้า ตรีกฏุก อบเชยเทศ
ขมิ้นอ้อย ขมิ้นเครือ สมุลแว้ง กานพลู
กำลังวัวเถลิง เถามวกทั้งสอง
เถาวัลย์เปรียงแดง รากหญ้านาง ลูกจันทน์
ดอกจันทน์ ลูกกระวาน สิ่งละ 2 สลึง
ดอกจำปา ดอกกระดังงา ดอกบัวทั้งห้า
เทียนทั้งห้า สิ่งละ 2 สลึง การบูร 1 สลึง
เลือดแรด 5 บาท ดอกคำฝอย 20 บาท
ฝาง 12 บาท
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ระดูมาไม่ปกติ
2. ช่วยบำรุงโลหิต
3. เจริญอาหาร
57. ยาแก้เลือดลมสตรี (แก้สิวฝ้า)
วัตถุส่วนประกอบ หญ้าไซ ใบกะเม็ง
เขม่าไฟ สารส้ม พริกไทย กระเทียม ขิง
ดีปลี กะทือ ไพล ขมิ้นอ้อย
(แทรก เกลือสินเธาว์ ยาดำ ดีเกลือ พอควร)
รูปแบบยา ยาดองเหล้า
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 2 ช้อนโต๊ะ
วันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้เลือดลมสตรี แก้สิวฝ้า
2. แก้ปวดประจำเดือน
หมายเหตุ นำมาทุบพอแหลกห่อผ้าขาวบาง
แช่สุรา 28 ดีกรี เป็นเวลา 1 อาทิตย์
58. ยาอายุวัฒนะ 2
วัตถุส่วนประกอบ ทิ้งถ่อน เปลือกตะโกนา
เยื่อมะตูมอ่อน บอระเพ็ด พริกไทย แห้วหมู
หนักสิ่งละ 1 บาท โสม 1 สลึง
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (พิมพ์เบอร์ 2)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 เม็ด ก่อนนอน
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 ช้อนชา ก่อนนอน
สรรพคุณ บำรุงกำลัง เสริมสุขภาพ
วัตถุส่วนประกอบ ต้นทองพันชั่ง
ต้นเหงือกปลาหมอ หัวข้าวเย็นเหนือ
หัวข้าวเย็นใต้ ใบสัก สะเดาดิน
ใบอังกาบเหลือง ใบอินทนิล หัวร้อยรู
พยับเมฆ (หญ้าหนวดแมว) กำแพง 7 ชั้น
สิ่งละ 50 กรัม
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้เบาหวาน ลดน้ำตาล ในเลือด
วัตถุส่วนประกอบ พริกไทย ขิงแห้ง ดีปลี
หัวกระเทียม ผิวมะกรูด ไพล ขมิ้นอ้อย
กำมะถันแดง ขี้แมลงสาปคั่ว สิ่งละ 1 บาท
น้ำประสานทองสะตุ 10 กรัม
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 ช้อนชา
(หริอ 2 – 3 ช้อนชา)
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ปัสสาวะขัด (แก้นิ่ว)
61. ยาแก้หวัด แก้แพ้อากาศ
วัตถุส่วนประกอบ สะค้าน ช้าพลู เจตมูลเพลิง
ขิงแห้ง มะตูมอ่อน แฝกหอม สมอไทย
สมอเทศ ลูกผักชี กฤษณา จันทน์หอม
เปราะหอม มะขามป้อม ว่านน้ำ
เกสรบัวหลวง ดอกบุนนาค สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้หวัด แก้แพ้อากาศ
62. ยาลูกจันทน์
วัตถุส่วนประกอบ ลูกจันทน์
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 1 1/2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้ปวดท้อง จุกเสียด ธาตุพิการ
หมายเหตุ หรือใช้ผสมกับยาอื่น
63. ยาแก้หอบหืด
วัตถุส่วนประกอบ เหง้าขิงแห้ง เมล็ดพริกไทย
ดอกดีปลี ดินประสิว (สะตุ) สารส้ม (สะตุ)
รากส้มกุ้ง ฝักส้มป่อย กระเทียม สิ่งละเสมอภาค
รูปแบบยา ยาผง
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 1 – 1 1/2 ช้อนชา
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ แก้หอบหืด
วัตถุส่วนประกอบ ขมิ้นชัน
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ
2. รักษาโรคกระเพาะอาหาร
65. ยาฟ้าทะลายโจร
วัตถุส่วนประกอบ ใบฟ้าทะลายโจร
ตากแห้งในที่ร่ม
รูปแบบยา พิมพ์เม็ด (เม็ดละ 0.3 กรัม)
ขนาดรับประทาน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด
วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
สรรพคุณ
1. แก้ไข้
2. แก้เจ็บคอ
3. แก้ท้องเสีย
วัตถุส่วนประกอบ ไพลสด 3 กิโลกรัม
น้ำมันมะพร้าว 2 ลิตร (หรือใช้น้ำมันพืชอื่นๆ)
เมนทอล 50 กรัม น้ำมันระกำ 600 ซี.ซี.
น้ำมันเขียว 100 ซี.ซี. น้ำมันยูคาลิปตัส 100 ซี.ซี.
ชินนามอน (น้ำมันอบเชย) 20 ซี.ซี.
น้ำมันกานพลู 20 ซี.ซี. น้ำมันแก้ว 450 กรัม
การบูร 350 กรัม
รูปแบบยา น้ำมัน
วิธีใช้ ทา ถู นวด
สรรพคุณ
1. แก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
2. แก้เคล็ดขัดยอก กล้ามเนื้อ
67. ยาหม่องน้ำ
วัตถุส่วนประกอบ เมนทอล 30 กรัม การบูร 45 กรัม
น้ำมันยูคาลิปตัส 1 ออนซ์ พิมเสน 15 กรัม
น้ำมันระกำ 4 ออนซ์ สะระแหน่ ½ ออนซ์
กลิ่นลาเวนเดอร์ 5 กรัม
รูปแบบยา น้ำมัน
วิธีใช้ สูดดม
สรรพคุณ แก้วิงเวียนศีรษะ
-----------------------------------------------------------
|
ภาพตัวอย่าง เภสัชตำรับ 67 ขนาน (เอามาให้ดู เฉพาะที่หาได้) |
||
|
1.ยาจันทน์ลีลา |
24.ยาหอมอินทจักร์ |
47.ยาทองแนบเนื้อ (ยากวาดคอเด็ก) |
|
2.ยาอำมฤควาที |
25.ยาเขึยวใหญ่ |
48.ยานัตถุ์ |
|
3.ยาเม็ดข่อย |
26.ยาแก้ไอ ขับเสมหะ |
49.ยาแก้ลมขัดในข้อ |
|
4.ยาเขียวเบญขันธ์ |
 27.ยาเลือดสตรี |
50.ยาอัมพาต |
|
5.ยาไฟประลัยกัลป์ |
28.ยาฤทธิจร |
51.ยาแก้ลมอัมพฤกษ์ อัมพาต |
|
6.ยาเหลืองปิดสมุทร |
29.ยาปะโตลาธิคุณ |
52.ยาแก้ลมอโธคมาวาตา |
|
7.ยาประสะไพล |
30.ยาประสะน้ำนม |
53.ยาประคบเส้น |
|
8.ยาประสะมะแว้ง |
31.ยาอบสมุนไพร |
54.ยาอายุวัฒนะ
๑ |
|
9.ยาตรีหอม |
32. ยาประสะกานพลู |
55.ยาแก้หลังแข็ง |
10.ยามหานิล
(แท่งทอง) |
 33.ยาชักมดลูก |
56.ยาบำรุงเลือดสตรี
(ยากำลังราชสีห์) |
 11.ยาประสะกระเพรา |
34.ยาถอนพิษประดง |
57.ยาแก้เลือดลมสตรี
(ยาแก้สิวฟ่า) |
|
12.ยาธาตุบรรจบ |  35.ยาไฟอาวุธ |
58.ยาอายุวัฒนะ
๒ |
|
13.ยาวิมานฉิมพลี |
36.ยาหอมเนาวโกฐ (ยาหอมนวโกฐ) |
59.ยาเบาหวาน |
 14.ยาเขียวหอม |
 37.ยาทัพยาธิคุณ ๑ |
 60.ยาแก้ขัดเบา |
|
15.ยาประสะจันทน์แดง |
 38.ยาทัพยาธิคุณ ๒ |
 61.ยาแก้หวัด แก้แพ้อากาศ |
 16.ยาวิสัมพยาใหญ่ |
 39.ยาธรณีสัณฑะฆาต |
 62.ยาลูกจันทน์ |
|
17.ยาวาตาธิจร |
 40.ยาเบญจกูล |
 63.ยาแก้หอบหืด |
|
18.ยากระษัย ๑ |
 41.ยาแก้ไข้ทับระดู |
 64.ยาขมิ้นชัน |
 19.ยากระษัย ๒ |
 42.ยานั่งถ่าน |
 65.ยาฟ้าทะลายโจร |
|
20.ยาหอมบำรุงหัวใจ |
 43.ยาแก้ปวดเมื่อย |
 66.น้ำมันไพล |
|
21.ยากลาธิจร |
 44.ยาริดสีดวงทวาร |
 67.ยาหม่องน้ำ |
 22.ยาห้าราก |
45.ยาถ่ายอย่างแรง |
|
|
23.ยาสหัสธารา |
46.ยาเทพมงคล |
|
-----------------------------------------------------------
ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต
-----------------------------------------------------------
อ้างอิง ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป
สาขาเภสัชกรรม
กองประกอบโรคศิลปะ
อ. หมอสุชาติ ภูวรัตน์ ได้จัดทำเรียบเรียงขึ้นเพื่อการศึกษา และประโยชน์ต่อสุขภาพของผู้ชม ถ้าผู้ใดนำไปรักษาตนเอง และครอบครัว หายดีแล้ว ให้ถวายกล้วยน้ำว้า 3 หวี ตักบาตร 7 เช้า รักษาศีล ภาวนาให้จิตใจสงบ อุทิศส่วนกุศลให้เจ้าของตำรับยา จะได้ตัดรากถอนโคน
กองประกอบโรคศิลปะ
อ. หมอสุชาติ ภูวรัตน์ ได้จัดทำเรียบเรียงขึ้นเพื่อการศึกษา และประโยชน์ต่อสุขภาพของผู้ชม ถ้าผู้ใดนำไปรักษาตนเอง และครอบครัว หายดีแล้ว ให้ถวายกล้วยน้ำว้า 3 หวี ตักบาตร 7 เช้า รักษาศีล ภาวนาให้จิตใจสงบ อุทิศส่วนกุศลให้เจ้าของตำรับยา จะได้ตัดรากถอนโคน
