Tuesday, January 21, 2014

เภสัชกรรมไทย เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ จำพวกต้น (ธรณีสาร-มดยอบ)


เภสัชกรรมไทย

เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 
จำพวกต้น 3
(ธรณีสาร-มดยอบ)



จัดทำโดย อ.หมอสุชาติ ภูวรัตน์
นธ.เอกบาลีประโยค 1-2
(อดีตพระธรรมทูตต่างประเทศ)
B.S. Engineering Design Tech.
 B.A. ศาสนศาสตร์บัณฑิต
B.S. Computer Information Systems
B.TM.  พทย์แผนไทยบัณฑิต
สาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพ
บ.ภ.พท.ว.พท.ผ.พท.น.
ครูแพทย์แผนไทย 4 ด้าน
ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต
ทำเพื่อการศึกษาและประโยชน์แก่ผู้ชม

เภสัชกรรมไทย 
เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 
จำพวกต้น 
(ธรณีสาร-มดยอบ)
         

ธรณีสาร


ธรณีสาร ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก 
  • ราก รสจืดเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน แก้พิษตานซางเด็ก 

นนทรี



นนทรี ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ ขับโลหิต กล่อมเสมหะ และโลหิต 
  • แก้ท้องร่วง ขับผายลม 

นมควาย



นมควาย ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ราก เนื้อไม้ รสฝาดเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้กระษัย แก้เบาเหลืองเบาแดง

นมนาง (นมสาว)


นมนาง หรือ นมสาว ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกต้น รสเย็นเอียน สรรพคุณ บำรุงน้ำนม 
  • เนื้อไม้ และราก รสเย็น 
  • สรรพคุณ ระงับความร้อน แก้ไข้พิษ 
  • แก้ไข้หัวหัด สุกใส ดำแดง 
  • ราก รสเย็น 
  • สรรพคุณ แก้คลื่นเหียนอาเจียน 
  • แก้เจ็บหลังเจ็บเอว
  • ใบ รสเย็น 
  • สรรพคุณ ตำผสมน้ำทาหรือพ่น แก้ร้อนภายใน 
  • ลูก รสเย็น 
  • สรรพคุณ ต้มเอาน้ำรับประทาน และอาบ 
  • แก้ซาง แก้เด็กตัวร้อน 

นางแย้ม



นางแย้ม ไม้พุ่ม 
  • ราก รสเย็น 
  • สรรพคุณ แก้พิษฝีภายใจ ขับปัสสาวะ 
  • แก้โรคลำไส้ แก้กระษัย ไตพิการ 

หนาดดำ


หนาดดำ ไม้ต้นเล็กๆ
  • ราก รสจืด 
  • สรรพคุณ ขับปัสสาวะ แก้นิ่ว ไตพิการ 

หนาดใหญ่

หนาดใหญ่ ไม้ยืนต้นล้มลุก
  • ใบ รสเมาฉุนเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้จุกเสียด แน่นเฟ้อ ขับผายลม 
  • แก้ปวดท้อง ขับเหงื่อ ขับเสมหะ 
  • มวนเป็นบุหรี่สูบ แก้ริดสีดวงจมูก 

หนามพรม



หนามพรม ไม้ยืนต้นขนาดย่อม มี 2 ชนิด 
คือ พรมป่า และพรมบ้าน
  • แก่น รสเฝื่อนมันขมฝาดเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ บำรุงไขมัน บำรุงกำลัง บำรุงร่างกาย 

นุ่น







นุ่น ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกต้น รสเอียนเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนใน
  • เมล็ด รสเอียนมัน 
  • สรรพคุณ ระบายท้อง ขับปัสสาวะ 
  • คั้นเอาน้ำมันทำน้ำมันใส่ผม 

เนระพูสี




เนระพูสี ไม้จำพวกเฟริน์ และผักกูด
  • ต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้บิด มูกเลือด แก้ไข้ท้องเสีย 
  • (ไข้รากสาด) แก้ปวดเบ่ง แก้ไข้เหนือ 
  • แก้ไข้พิษ ไข้กาฬ 
  • เหง้า รสฝาดเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ธาตุพิการ แก้ปอดพิการ 
  • แก้ลมสันนิบาต 7 จำพวก ดับพิษไข้ 
  • แก้คอเปื่อย ลิ้นเปลื่อย แก้ไอ แก้ซางเด็ก 
  • รากอากาศ สรรพคุณ คล้ายกับเหง้า 

น้อยหน่า


น้อยหน่า ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ใบ รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ ฆ่าเชื้อโรค ขับตัวกิมิชาติในลำไส้ 
  • (พยาธิไส้เดือน) โขลกป่น พอกแก้ฟกช้ำ 
  • ฆ่าพยาธิผิวหนังกลากเกลื้อน 
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ สมานแผล ปิดธาตุ 
  • เปลือกลูก รสฝาด 
  • สรรพคุณ ฝนกับสุราทาแก้พิษงูกัด 
  • ราก รสขมเอียน สรรพคุณ ระบายท้อง 

น้อยโหน่ง

น้อยโหน่ง ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ใบ รสเบื่อขม 
  • สรรพคุณ ตำพอกแก้ฟกบวม 
  • ฆ่าพยาธิผิวหนัง 
  • ผลดิบ รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง บิด ขับตัวกิมิชาติ 
  • (พยาธิไส้เดือนในท้อง) 

เนียม

เนียม ไม้ต้นเล็กๆ
  • ใบ รสหอมฉุน 
  • สรรพคุณ ทำยานัตถ์ แก้หวัดคัดจมูก 

ลูกบิด (ปอบิด)


ลูกบิด หรือ ปอบิด ไม้พุ่มขนาดย่อม 
  • ผล รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้บิด แก้บวมเบ่ง แก้เสมหะพิการ 
  • ตำพอกแก้ปวดเคล็ดบวม 
  • เปลือก ต้น ราก รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง บำรุงธาตุ

บุนนาค


บุนนาค ไม้ยืนต้นขนาดกลาง มี 2 ชนิด คือ 
บุนนาคบ้าน และบุนนาคป่า นิยมใช้บุนนาคป่า 
ซึ่งมีสรรพคุณดีกว่า
  • ใบ รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้บาดแผลสด สมานแผล 
  • เปลือกต้น รสฝาดร้อนเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ กระจายหนอง 
  • กระพี้ รสขื่น สรรพคุณ แก้เสมหะในลำคอ 
  • แก่น รสขื่น สรรพคุณ แก้เลือดออกตามไรฟัน 
  • ราก รสร้อน สรรพคุณ ขับลมในลำไส้ 
  • ดอก รสหอมเย็น 
  • สรรพคุณ บำรุงโลหิต บำรุงผิวกายให้สดชื่น 
  • แก้ร้อนกระสับกระส่าย ชูกำลัง 
  • แก้ลมกองละเอียด หน้ามืดวิงเวียนใจสั่น 
  • อ่อนเพลีย ใจหวิว
เบญกานี




เบญกานี ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ลูกเบญกานี เป็นยางไม้ เกิดจากต้นเบญกานี 
  • (ลักษณะเป็นก้อนลูกกลมๆ เป็นหนาม) 
  • รสฝาดจัด สรรพคุณ แก้ท้องร่วง บิด 
  • ปวดเบ่ง แก้อาเจียน สมานแผล 

เบญจมาศบ้าน




เบญจมาศบ้าน ไม้ดอกต้นเล็ก
  • ดอก รสหอมเย็น 
  • สรรพคุณ ทำยาหอมชูกำลัง แก้ไข้ 
  • แก้ร้อนในกระหายน้ำ

เบน (เบนขอ)



เบน หรือ เบนขอ ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • เปลือกต้น แก่น ใบ รสจืดขื่น 
  • สรรพคุณ แก้เส้นเอ็นพิการ แก้กระษัยเหน็บชา 
  • แก้เหน็บชา แก้ไขข้อ กามโรค

ใบเงิน

ใบเงิน ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ใบ รสเย็น 
  • สรรพคุณ ดับพิษ แก้ไข้พิษร้อน ล้อมตับดับพิษ

ใบทอง


ใบทอง ไม้พุ่มต้นเล็ก
  • ใบ รสเย็น 
  • สรรพคุณ ดับพิษ แก้ไข้พิษร้อน ล้อมตับดับพิษ

ใบนาค

ใบนาค ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ใบ รสเย็น 
  • สรรพคุณ ดับพิษ แก้ไข้พิษร้อน ล้อมตับดับพิษ 

ประดงเลือด (ประดงไฟ)

ประดงเลือด หรือ ประดงไฟ 
ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เนื้อไม้ รสเย็นเฝื่อนเมาเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้เม็ดประดงผื่นคัน แดงทั้งตัว 
  • แก้ปวดแสบปวดร้อน มีน้ำเหลืองไหล 

ประดู่ขาว (สะตือ)



ประดู่ขาว หรือ สะตือ ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ 
  • ใช้ทั้ง 5 รสฝาดเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้หัดสุกใส ดำแดง เหือด 
  • และพิษฝีดาษ แก้ท้องร่วง แก้ปอดอักเสบ
  • เนื่องจากพิษไข้หัว (หัด สุกใส ดำแดง) 

ประดู่ลาย






ประดู่ลาย ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ ต้มเอาน้ำอม แก้ปากเปื่อย ปาก แตก 
  • ยางสด รสฝาด สรรพคุณ ทาแก้ปากเปื่อย 
  • เนื้อไม้ และแก่น รสฝาดหวาน 
  • สรรพคุณ บำรุงโลหิต คุมธาตุ 
  • กล่อมโลหิต ระงับเสมหะ 

ประดู่ส้ม



ประดู่ส้ม ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
  • แก่น เนื้อไม้ รสขมหวาน 
  • สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อกำเดา และโลหิต

ประดู่เสน

ประดู่เสน ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
  • แก่น รสขมหวาน 
  • สรรพคุณ แก้คุดทะราด แก้ไข้เพื่อเสมหะ 
  • โลหิต และกำเดา 
  • ปุ่ม รสฝาดขมเบื่อ 
  • สรรพคุณ ต้มเอาไอรมทวาร แก้ริดสีดวงทวาร 

ประทัดจีน (ประทัดใหญ่)



ประทัดจีน หรือ ประทัดใหญ่ ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ราก รสขมจัด 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ทุกชนิด ไข้จับสั่น 
  • ขับน้ำลาย เจริญอาหาร 

ประยงค์ป่า


ประยงค์ป่า ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ปุ่ม รสฝาดขื่น 
  • สรรพคุณ ถอนเสมหะ แก้พิษทั้งปวง 
  • แก้หอบ แก้ไอ 
ประยงค์บ้าน


ประยงค์บ้าน หรือ หอมไกล ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ราก รสเบื่อเอียน 
  • สรรพคุณ ถอนพิษยาเบื่อเมา ทำให้อาเจียน 

ปรู



ปรู ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงกลาง
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้หืด ไอ แก้ท้องร่วง ปิดธาตุ 
  • เนื้อไม้ รสฝาดเฝื่อน 
  • สรรพคุณ แก้ริดสีดวงลำไส้ และทวารหนัก 
  • แก่น รสจืดเฝื่อน 
  • สรรพคุณ แก้น้ำเหลือง บำรุงกำลัง 
  • ผล รสร้อนเบื่อ 
  • สรรพคุณ บำรุงธาตุ แก้จุกเสียด ขับพยาธิ 

โปรง 


โปรง ไม้ลุ่มน้ำเค็มยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกต้น รสฝาดจัดเฝื่อนเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้อาเจียน คุมอาจม 
  • แก้เสมหะ และโลหิต สมานแผล 

โปร่งฟ้า

โปร่งฟ้า ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ราก รสเฝื่อนเย็น 
  • สรรพคุณ แก้วัณโรคระยะบวม 
  • แก้ตาฝ้าฝาง ตามัว

ปลาไหลเผือก





ปลาไหลเผือก ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ราก รสขมเบื่อเมาเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ ตัดไข้ทุกชนิด แก้วัณโรคระยะบวม 
  • ถ่ายพิษฝีในท้อง และถ่ายพิษต่างๆ

เปล้าใหญ่






เปล้าใหญ่ ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • ใบ รสร้อนเมาเอียน สรรพคุณ บำรุงธาตุ 
  • เปลือกต้น และกระพี้ รสร้อนเมาเอียน 
  • สรรพคุณ แก้เลือดร้อน 
  • ผล รสร้อนเมาเอียน 
  • สรรพคุณ ขับโลหิตในเรือนไฟ ขับน้ำคาวปลา 
  • แก่น รสร้อนเมาเอียน 
  • สรรพคุณ ขับเลือด ขับหนองให้ตก 
  • ขับพยาธิไส้เดือน 
  • ราก รสร้อนเมาเอียน สรรพคุณ ขับผายลม

เปล้าน้อย




ปล้าน้อย ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • เปลือกต้น รสร้อน 
  • สรรพคุณ ทำให้อาหารงวด ช่วยย่อยอาหาร 
  • ใบ รสร้อน สรรพคุณ แก้คันตามตัว 
  • ผล รสร้อน สรรพคุณ ขับหนองให้กระจาย 
  • ราก รสร้อน 
  • สรรพคุณ แก้ลมขึ้นเบื้องบนให้เป็นปกติ 
  • แก่น รสร้อน สรรพคุณ ขับโลหิต แก้ช้ำใน

เปล้าเงิน





เปล้าน้ำเงิน ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • เปลือกต้น แก่น รสขมเย็น 
  • สรรพคุณ บำรุงโลหิตสตรีให้สมบูรณ์ 
  • เปลือก ลูก ราก รสขมเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ

ปีบ

ปีบ ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงกลาง
  • ดอก รสเฝื่อนกลิ่นหอม 
  • สรรพคุณ ตากแห้งผสมบุหรี่สูบ แก้ริดสีดวงจมูก 
  • ราก รสเฝื่อน 
  • สรรพคุณ ปิ้งให้กรอบต้มรับประทาน 
  • แก้ท้องร่วง บิด แก้ปวดเบ่ง แก้เสมหะพิการ 
  • ใบสด รสฝาด สรรพคุณ เคี้ยวอม ดับกลิ่นสุรา 
  • ลูกสุก รสฝาดหวาน 
  • สรรพคุณ ระบายท้อง กล่อมอาจม 
  • ดูดกลิ่นเหม็น วางบนหีบศพดับกลิ่นเหม็น 
  • ราก รสฝาด สรรพคุณ แก้น้ำเหลืองเสีย 

ฝางส้ม




ฝางส้ม ไม้ยืนต้นขนาดกลาง เนื้อไม้เป็นสีขาว
  • เนื้อไม้ รสฝาดติดเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ ขับฟอกโลหิต แก้ไข้

ฝางเสน




ฝางเสน ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 
เนื้อไม้สีแดง และเหลือง
  • แก่น รสขมขื่นฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้ธาตุพิการ 
  • แก้ร้อน แก้โลหิตออกทางทวารหนัก 
  • แก้ไข้กำเดา แก้เสมหะ 

ฝ้ายขาว


ฝ้ายขาว ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • เปลือกราก รสขื่นเอียน 
  • สรรพคุณ ขับโลหิตระดูสตรี บีบมดลูก 
  • รับประทานมากๆ อาจแท้งได้ 

ฝ้ายแดง




ฝ้ายแดง ไม้พุ่ม
  • ใบ รสเย็นเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ ขับเหงื่อ แก้พิษตานซางเด็ก 

ฝ้ายเทศ (สำลี)


ฝ้ายเทศ หรือ สำลี ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เมล็ด รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้หนองใน (กามโรค) 
  • ขับหนองให้แห้ง 

ฝิ่น








ฝิ่น ไม้ต้นเล็ก ๆคล้ายต้นมะเขือ
  • ยาง เคี่ยวให้สุก รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้บิดเรื้อรัง แก้ลงแดง 
  • ทำให้นอนหลับ ทาแก้เจ็บปวด 
  • ทาหัวริดสีดวงทวาร 
  • ขี้ยาฝิ่น รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้บิด มูกเลือด ลงแดง แก้ปวดเบ่ง 
  • แก้ไอ ทำให้นอนหลับ 

ฝิ่นต้น


ฝิ่นต้น ไม้พุ่มขนาดย่อม ใบคล้ายใบมะละกอ
  • เปลือกต้น รสฝาดเมา 
  • สรรพคุณ คุมธาตุ แก้ท้องร่วง 
  • แก้อาเจียน แก้ลงแดง แก้ปวด 
  • แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย 

ฝีหมอบ

ฝีหมอบ
ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่
  • ใบ รสเฝื่อนเย็น 
  • สรรพคุณ ตำพอกฝี 
  • แก้ปวดอักเสบ ถอนพิษ 
  • เนื้อไม้ รสขม 
  • สรรพคุณ ฝนกับน้ำปูนใส เกลื่อนหัวฝี 
  • รับประทานแก้วัณโรคปอด และลำไส้ 

พญาไก่เถื่อน (มะเฟืองป่า)

พญาไก่เถื่อน
หรือ มะเฟืองป่า 
ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เนื้อไม้ ราก รสเย็น 
  • สรรพคุณ ดับพิษร้อนถอนพิษไข้กลับ 
  • แก้พิษอักเสบ ฝนทาแก้พิษร้อน 
  • แก้ฟกบวม แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย

พญายา



พญายา
ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เนื้อไม้ รสขมเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ แก้กระษัย แก้โลหิต 
  • แก้ผอมแห้ง ดับพิษร้อน 

พญารากขาว (โคลงเคลง)

พญารากขาว (โคลงเคลง)
ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ราก รสขม 
  • สรรพคุณ บำรุงธาตุ เจริญอาหาร 
  • แก้อ่อนเพลีย กินเป็นยาชูกำลัง
  • หลังฟื้นไข้ 

พญารากดำ


พญารากดำ
ม้ยืนต้นขนาดกลางใหญ่
  • เนื้อไม้ ยาง รสขมน้อย 
  • สรรพคุณ แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย 
  • แก้เจ็บเอว เจ็บหลัง แก้กระษัย ไตพิการ 
  • ดอก รสขมเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อโลหิต 
  • แก้ไข้ตัวร้อน ไข้เหนือ 
  • ราก รสร้อนเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ ขับผายลม 

พญาปล้องทอง

พญาปล้องทอง
ไม้เถาเนื้อแข็งคล้ายปล้องอ้อย
  • ต้น รสจืดเย็น 
  • สรรพคุณ ถอนพิษไข้ พิษกาฬ 
  • แก้ร้อนใน ถอนพิษยาเบื่อเมา 

พญามุติ



พญามุติ
ไม้ล้มลุกเนื้ออ่อน
  • เถา รสร้อน 
  • สรรพคุณ บำรุงธาตุ เจริญอาหาร 
  • ขับลมในลำไส้ แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ 
  • แก้ท้องร่วง 

พญารากเดียว

พญารากเดียว

  • ราก รสจืด 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ ลดความร้อน 
  • ป่นเป็นแป้ง ใช้เป็นเครื่องประทินผิว 

พลับพลึง


พลับพลึง
ไม้ล้มลุกยืนต้นเตี้ยๆ
  • ใบ รสเอียน สรรพ
  • คุณ ทำให้อาเจียนเป็นเสมหะ 
  • ใช้ประคบแก้ช้ำและเคล็ดยอก 
  • ลนไฟให้ตายนึ่ง พันตามอวัยวะ
  • ที่เคล็ดยอก บวม แพลง ถอนพิษได้ดี 

พิกุล




พิกุล
ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ ฆ่าแมงกินฟัน 
  • กระพี้ รสเมาเบื่อ สรรพคุณ แก้เกลื้อน 
  • แก่น รสขมเฝื่อน สรรพคุณ บำรุงโลหิต 
  • ใบ รสเมาเบื่อฝาด 
  • สรรพคุณ ฆ่าเชื้อกามโรค 
  • ดอก รสฝาดกลิ่นหอม 
  • สรรพคุณ แก้ลม บำรุงโลหิต 
  • ราก รสขม 
  • สรรพคุณ บำรุงโลหิต แก้เสมหะ 

พิลังกาสา

พิลังกาสา ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ต้น รสเมา สรรพคุณ แก้โรคเรื้อน โรคผิวหนัง 
  • ใบ รสร้อน สรรพคุณ แก้ตับพิการ 
  • ดอก รสขมเมา สรรพคุณ ฆ่าเชื้อโรค 
  • ลูก รสฝาดสุขุม สรรพคุณ แก้ท้องเสีย 
  • ราก รสเมา 
  • สรรพคุณ แก้กามโรค และหนองใน 


พริกป่า


พริกป่า ไม้พุ่มขนาดเล็ก
  • ราก รสเย็น สรรพคุณ ดับพิษไข้ แก้ร้อน แก้ลม 

พิมเสนต้น

พิมเสนต้น ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ใบ รสเย็นหอม 
  • สรรพคุณ แก้ลม บำรุงหัวใจ 
  • แก้ไข้ตัวร้อน ถอนพิษไข้ 

พุงดอ






พุงดอ ไม้พุ่มต้นอ่อน
  • ราก รสเปรี้ยวเย็น 
  • สรรพคุณ แก้พิษฝีตานซาง ดับพิษทั้งปวง 
  • ทำให้นอนหลับ กระทุ้งพิษแก้ร้อนใน แก้ไข้ 
  • แก้ประดง ผื่นคัน ฝนกับน้ำสุกหรือปูนใส 
  • ทาแก้อัณฑะบวม 

พุดตาน


พุดตาน ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ราก รสเย็น 
  • สรรพคุณ ดับพิษไข้ แก้ไข้ 
  • แก้ประดงผื่นคันตามผิวหนัง 
  • ปวดแสบปวดร้อนตามร่างกาย 

ชำมะเรียงบ้าน (ชำมะเรียงป่า)

พุ่มเรียงบ้าน หรือ ชำมะเรียงป่า ไม้พุ่มขนาดย่อม
  • ราก รสเบื่อจืดขมเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้ไข้เหนือ แก้ไข้สันนิบาต 
  • แก้ไข้ร้อนภายในกระสับกระส่าย 
  • หมอมักใช้พุมเรียงทั้ง 2 อย่างนี้รวมกัน 

เพกา


รากเพกา

เพกา ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 
  • เปลือกต้น รสฝาดเย็นขมเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ ตำกับสุรา ทา พ่นตามตัวสตรี
  • ที่ทนการอยู่ไฟไม่ได้ ทำให้หนังชา 
  • สมานแผล ทำให้น้ำเหลืองปกติ ดับพิษโลหิต 
  • ฝักแก่ รสขม สรรพคุณ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 
  • ฝักอ่อน รสขมร้อน สรรพคุณ ขับผายลม 
  • เมล็ดแก่ รสขม สรรพคุณ ระบายท้อง 
  • ราก รสฝาดขมน้อย 
  • สรรพคุณ บำรุงธาตุ ทำให้เกิดน้ำย่อยอาหาร 
  • แก้ท้องร่วง ฝนกับน้ำปูนใส ทาแก้บวมอักเสบ

แพงพวยบก



แพงพวยบก ไม้ประดับต้นเล็ก
  • ราก รสเย็นเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้มะเร็ง น้ำเหลืองเสีย

มะกรูด




มะกรูด ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ผล รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ ใช้ทำยาดอง ฟอกโลหิตระดู 
  • ถอนพิษผิดสำแดง 
  • ผิวลูก รสปร่าหอมติดร้อน 
  • สรรพคุณ ขับลมในลำไส้ ขับระดู 
  • น้ำในลูก รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ แก้เลือดออกตามไรฟัน 
  • ราก รสปร่า 
  • สรรพคุณ กระทุ้งพิษไข้ แก้พิษฝีภายใน 
  • แก้เสมหะเป็นโทษ

มะเกลือ


มะเกลือม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ผล รสเบื่อเมา 
  • สรรพคุณ ตำคั้นเอาน้ำประมาณ 2 ช้อนโต๊ะ
  • ผสมหัวกะทิหรือนมสด รับประทาน
  • ขับพยาธิตัวตืด พยาธิไส้เดือน ได้ผลดี

มะเกลือเลือด



มะเกลือเลือด ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • เนื้อไม้ แก่น รสขมปร่า 
  • สรรพคุณ แก้โลหิตจาง 
  • ขับโลหิตประจำเดือนสตรี แก้กระษัย 
  • บำรุงกำลัง แก้ธาตุพิการ

มะกล่ำตาช้าง (มะกล่ำต้น)

มะกล่ำตาช้าง หรือ มะกล่ำต้น 
ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ใบ รสเบื่อเอียน สรรพคุณ แก้ริดสีดวงทวาร 
  • เมล็ดใน รสเบื่อเมา 
  • สรรพคุณ เบื่อพยาธิไส้เดือน 
  • ราก รสเปรี้ยวเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้เสมหะในลำคอ แก้หืด 
  • ไอ แก้ไข้ร้อนใน

มะกาต้น


มะกาต้น ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ใบ รสขมขื่น 
  • สรรพคุณ ถ่ายเสมหะ และโลหิต 
  • ถ่ายพิษตานซางเด็ก ชักลมขึ้นเบื้องสูงให้ลงต่ำ 
  • เปลือกต้น รสขมฝาด 
  • สรรพคุณ แก้กระษัย สมานลำไส้ 


มะกอกน้ำ



มะกอกน้ำ ไม้ยืนต้นขนาดย่อม ชอบขึ้นริมน้ำ
  • เมล็ด รสเปรี้ยวฝาด 
  • สรรพคุณ แก้เสมหะในลำคอ ทำให้ชุ่มคอ 
  • แก้กระหายน้ำ

มะกอกป่า





มะกอกป่า ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกต้น รสฝาดเย็นเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ ดับพิษกาฬ แก้ร้อนในอย่างแรง 
  • แก้ลงท้อง แก้ปวดมวน แก้สะอึก 
  • ใบ รสฝาดเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ คั้นเอาน้ำหยอดหู แก้ฝีในหู 
  • แก้ปวดหู แก้รูหูอักเสบ 
  • ผล รสฝาดเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ แก้เลือดออกตามไรฟัน 
  • ผล เปลือก ใบ ยาง รสเปรี้ยวฝาดหวานชุ่มคอ 
  • สรรพคุณ แก้บิด แก้ธาตุพิการ แก้น้ำดีไม่ปกติ 

มะกอกเผือก



มะกอกเผือก ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
  • ผล รสเปรี้ยวเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ร้อนใน ดับพิษไข้ 
  • ถอนพิษผิดสำแดง แก้ร้อนในกระหายน้ำ 

มะขามแขก




มะขามแขก ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • ใบ รสเปรี้ยว สรรพคุณ ระบายท้อง 
  • ฝัก รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ แก้ท้องผูก ระบายท้อง 
  • แก้ริดสีดวงทวาร (สตรีมีครรภ์ห้ามใช้) 

มะขามเทศ


มะขามเทศ ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง คุมธาตุ 
  • ต้มเอาน้ำชะล้างบาดแผลทำให้หายเร็ว

มะขามไทย



มะขามไทย ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ 
ตระกูลมะขามใหญ่มี 2 ชนิด คือ มะขามขี้แมว 
ฝักเล็กกลมยาว และมะขามกระดาน ฝักใหญ่ 
แบบโค้งคล้ายรูปเคียว
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ ต้มเอาน้ำชะล้างบาดแผล
  • ทำให้หายเร็ว ฝนกับน้ำปูนใสใส่แผลเรื้อรัง
  • ทำให้หายเร็ว 
  • ใบแก่ รสเปรี้ยวฝาด 
  • สรรพคุณ ขับเสมหะในลำไส้ แก้บิด แก้ไอ 
  • ต้มน้ำโกรกศีรษะเด็กเวลาเช้ามืด 
  • แก้หวัดคัดจมูก 
  • เนื้อในฝัก รสเปรี้ยวจัด 
  • สรรพคุณ กัดเสมหะ แก้กระหายน้ำ 
  • ทำให้เกิดน้ำลาย 
  • น้ำส้มมะขามเปียก รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ รับประทานกับน้ำปูนใส ขับเลือด 
  • ขับลมสำหรับสตรี 
  • เปลือกเมล็ด รสฝาด 
  • สรรพคุณ คั่วไฟเอาเปลือกแช่น้ำรับประทาน 
  • แก้ท้องร่วง แก้อาเจียน 
  • เมล็ดใน คั่วแล้ว รสมันเบื่อ 
  • สรรพคุณ ขับพยาธิไส้เดือนตัวกลม 
  • รกมะขาม รสฝาดเปรี้ยวเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้ท้องเสีย

มะขามป้อม



มะขามป้อม ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ผลอ่อน รสฝาดขม 
  • สรรพคุณ บำรุงเนื้อหนังให้สมบูรณ์ 
  • ผลแก่ รสเปรี้ยวฝาดขม 
  • สรรพคุณ แก้ไข้เจือลม แก้เสมหะ ทำให้ชุ่มคอ 
มะขวิด




มะขวิด ไม้ยืนต้นขนาดกลางมีหนาม
  • ใบ เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้พยาธิ แก้ฝีเปื่อยพัง 
  • แก้ตกเลือด ห้ามระดูสตรี 

มะเขือขื่น


มะเขือขื่น ไม้ต้นเล็กๆ
  • ราก รสขื่นเอียนเปรี้ยวเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้สันนิบาต แก้น้ำลายเหนียว 
  • ขับเสมหะ ทำให้น้ำลายน้อย

มะค่า ทั้ง 2
 ต้นมะค่าโมง

 มะค่าโมง

 มะค่าโมง

มะค่าโมง

 ต้นมะค่าแต้

 มะค่าแต้

 มะค่าแต้

มะค่าแต้

มะค่าแต้

มะค่า ทั้ง 2 ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่มี 2 อย่าง 
คือ มะค่าโมง และมะค่าแต้ หรือมะค่าเล็ก
  • ปุ่มมะค่า รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ ต้มเอาไอรม แก้หัวริดสีดวงทวาร 
  • แก้พยาธิผิวหนัง

มะคำไก่



มะคำไก่ ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
  • ใบ รสขมเบื่อเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ ตำให้ละเอียด พอกแก้พิษฝี 
  • ราก รสขมเบื่อเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้กระษัย แก้เส้นเอ็น 
  • ทำให้เส้นเอ็นหย่อน 
  • ใช้ทั้ง 5 รสขมเบื่อเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้ริดสีดวง ขับปัสสาวะ แก้กระษัย 

มะคำดีควาย




มะคำดีควายสุมเป็นถ่าน

มะคำดีควาย ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ผลแก่ รสขม 
  • สรรพคุณ แก้กาฬภายใน ดับพิษทั้งปวง 
  • บำรุงน้ำดี ต้มเอาฟองสุมศีรษะเด็ก 
  • แก้หวัดคัดจมูก 
  • ผลแก่ สุมเป็นถ่าน สรรพคุณ ดับพิษร้อนภายใน 
  • แก้พิษไข้ พิษซาง แก้หอบเนื่องจากปอดชื้น 
  • และปอดบวม 

มะงั่ว

มะงั่ว ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ราก รสปร่าจืด 
  • สรรพคุณ กระทุ้งพิษ แก้ผิดสำแดง 
  • แก้พิษฝีภายใน แก้เสมหะเป็นโทษ 

มะดัน

มะดัน ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ราก ใบ รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ แก้กระษัย แก้ระดูเสีย กัดเสมหะ 
  • ขับฟอกโลหิต ระบายอ่อน แก้หวัด 

มะดูก



มะดูก ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ราก รสเฝื่อนเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ปวดประดง น้ำเหลืองเสีย 
  • ผื่นคัน แก้กามโรค เส้นเอ็นพิการ 
  • แก้พิษฝีภายใน (วัณโรค) 

มะเดื่อชุมพร




มะเดื่อชุมพร ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง ชะล้างบาดแผล
  • ทำให้สมานแผล 
  • ราก รสฝาดเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ กระทุ้งพิษไข้ 
  • กล่อมเสมหะ และโลหิต แก้ไข้หัวลม 
  • ไข้กาฬ ไข้พิษทุกชนิด 

มะเดื่อดง

มะเดื่อดง ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ กล่อมเสมหะ แก้ท้องเสีย 
  • แก้เม็ดประดง ผื่นคันตามตัว 

มะเดื่อปล้อง

มะเดื่อปล้อง ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกราก รสฝาดเฝื่อน 
  • สรรพคุณ แก้เม็ดฝี แก้ปวดข้อ 
  • ปวดกระดูก 

มะเดื่อหอม



มะเดื่อหอม ไม้ต้นเป็นพุ่มขนาดใหญ่
  • ราก รสหอมเย็น 
  • สรรพคุณ ขับลมในลำไส้ บำรุงหัวใจ 
  • ชูกำลัง ทำให้ชื่นบาน 

มะตูม




มะตูม ไม้ยืนต้นขนาดกลาง มี 3 ชนิด คือ 
ลูกกลม ลูกยาว และลูกนิ่ม
  • ราก รสปร่าซ่าชื่นเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ แก้พิษไข้ แก้สติเผลอ 
  • รักษาน้ำดี 
  • เปลือก ราก ลำต้น รสปร่าซ่าขื่น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้จับสั่น ขับลมในลำไส้ 
  • ใบสด รสปร่าซ่าขื่น 
  • สรรพคุณ คั้นเอาน้ำรับประทาน แก้หวัด 
  • แก้หลอดลมอักเสบ แก้บวม 
  • แก้เยื่อตาอักเสบ 
  • ผลอ่อน ชนิดเปลือกลูกแข็ง หั่นตากแดด
  • ปรุงเป็นยาธาตุ สรรพคุณ แก้ธาตุพิการ 
  • ผลสุก รับประทาน 
  • สรรพคุณ เป็นยาช่วยย่อยอาหาร 
  • ระบายท้อง แก้โรคไฟธาตุอ่อน บิด 
  • ท้องเสีย แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว 

มะนาว



มะนาว ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ใบ รสปร่าซ่า 
  • สรรพคุณ กัดฟอกเสมหะ และระดู 
  • ใช้ในพิกัด 108 ใบ 
  • ราก รสขื่นจืด 
  • สรรพคุณ ถอดพิษไข้กลับซ้ำ 
  • ฝนกับสุกราทาฝี แก้อักเสบ แก้ปวด 
  • น้ำในลูก รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ กัดเสมหะ แก้ไอ ฟอกโลหิต
  • ทำให้ผิวงาม แก้เลือดออกตามไรฟัน 
  • เมล็ด (คั่วไฟ) รสขมหอม 
  • สรรพคุณ ขับเสมหะ แก้ซางเด็ก 

มะปราง


มะปราง
ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 
มีอย่างเปรี้ยว และอย่างหวาน
  • รากมะปรางหวาน รสจืดเย็น 
  • สรรพคุณ ถอนพิษไข้กลับซ้ำ 
  • ถอนพิษผิดสำแดง แก้ไข้ตัวร้อน 

มะปริง




มะปริง ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ราก รสจืดเย็น 
  • สรรพคุณ ถอนพิษผิดสำแดง 
  • แก้ไข้กลับซ้ำ แก้ไข้ตัวร้อน

มะฝ่อ





มะฝ่อ ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ใบ (ลนไฟนาบท้องเด็ก) รสร้อน 
  • สรรพคุณ แก้ปวดท้อง แก้ท้องขึ้น 
  • แก้ลูกอัณฑะยาน 
  • เปลือกต้น ราก รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้พิษโรคอันเกิดต่อผิวหนัง
  • ซึ่งมีอาการคัน

มะพลับ



มะพลับ ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้กามตายด้าน 
  • เนื้อไม้ รสฝาด 
  • สรรพคุณ บำรุงธาตุ เจริญอาหาร 
  • แก้ท้องร่วง ขับผายล

มะพร้าว




มะพร้าวม้ยืนต้นขนาดกลางคล้ายต้นตาล
  • ดอก รสฝาดหอม 
  • สรรพคุณ บำรุงโลหิต แก้ปากเปื่อย 
  • ราก รสหวานฝาดเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 
  • แก้ไข้ท้องเสีย 
  • น้ำมะพร้าว รสหวาน 
  • สรรพคุณ บำรุงหัวใจ แก้อ่อนเพลีย 
  • ทำให้จิตใจชุ่มชื่น บำรุงครรภ์

มะแฟน




มะแฟน ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ราก รสเย็น สรรพคุณ แก้พิษของแสลง

มะเฟือง


มะเฟือง ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 
  • ลูก รสเปรี้ยวหวาน 
  • สรรพคุณ กัดเสมหะ ละลายก้อนนิ่ว 
  • ขับปัสสาวะ แก้กามโรค ขับโลหิตพิการ 
  • ใบ ราก รสเย็น 
  • สรรพคุณ ดับพิษร้อน แก้ไข้ แก้กาฬ
  • ขึ้นภายนอก ภายใน แก้พิษผิดสำแดง

มะเฟืองป่า (พญาไก่เถื่อน)

มะเฟืองป่า (พยาไก่เถื่อน) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกต้น รสเย็นฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้บิด


มะไฟ



มะไฟ ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • ราก รสจืด สรรพคุณ แก้วัณโรค 
  • สุมเป็นถ่าน สรรพคุณ ดับพิษร้อน 
  • แก้พิษตานซาง มาแก้พิษฝีพุพอง เริม 
  • งูสวัด ใช้ดับพิษได้ดีมาก

มะไฟเดือนห้า



มะไฟเดือนห้า ไม้พุ่มขนาดกลางถึงใหญ่ 
  • ต้น รสเผ็ดร้อน สรรพคุณ บำรุงธาตุ 
  • ราก รสร้อนเมา 
  • สรรพคุณ แก้โรคเรื้อน ฆ่าพยาธิโรคเรื้อน 
  • ขับไส้เดือน ขับโลหิตระดูให้ตก 
  • ใบ รสร้อน 
  • สรรพคุณ แก้ฟกช้ำ พลัดตกหกล้ม
  • จนตับปอดพิการ แก้ไข้ตัวเย็น 
  • หมดสติ เจริญธาตุ แก้พิษฝี

มะมาด



มะมาด ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงกลาง 
  • เนื้อไม้ รสร้อน 
  • สรรพคุณ แก้ท้องขึ้น อืดเฟ้อ 
  • แน่น จุกเสียด ขับลมในลำไส้

มะม่วง

กาฝากมะม่วง

มะม่วง ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ 
  • เมล็ดใน รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง สมานลำไส้ 
  • ทาบาดแผลทำให้หายเร็ว 
  • กาฝากมะม่วง รสเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ปวดศีรษะ แก้ความดันโลหิตสูง

มะม่วงหิมพานต์





มะม่วงหิมพานต์ ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • เมล็ด รสมันเมา 
  • สรรพคุณ บำรุงเส้นเอ็น แก้โรคผิวหนัง 
  • กลาก เกลื้อน 
  • ยาง สรรพคุณ กัดทำลายเนื้อด้านเป็นตุ่มโต 
  • เปลือกต้น ลูก รสฝาด 
  • สรรพคุณ พอกดับพิษ 

มะเม่า



มะเม่า ไม้พุ่มขนาดเล็กเตี้ยแจ้ง
  • ต้น ราก รสจืด 
  • รรพคุณ บำรุงไต ขับปัสสาวะ 
  • แก้มดลูกพิการ และตกขาว 

มะยม

มะยม ไม้ยืนต้นขนาดย่อม ถึงกลาง มี 2 ชนิด คือ 
มะยมตัวผู้ ต้นเล็กออกดอกแล้วไม่ติดลูก 
หมอนิยมใช้ทำยา และ
มะยมตัวเมีย ต้นใหญ่ออกดอก ติดลูกดก
  • เปลือกต้น รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้เม็ดผื่นคัน 
  • ใบ รสเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ ดับพิษไข้ แก้ไข้ตัวร้อน และไข้หัว 
  • ราก รสจืดเย็นติดเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ แก้เม็ดประดง ผื่นคัน น้ำเหลืองเสีย 

มะรุม



มะรุม ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกต้น รสร้อน 
  • สรรพคุณ ขับลมในลำไส้ ทำให้ผายเรอ 
  • คุมธาตุอ่อนๆ แก้ลม 
  • ราก รสเผ็ด หวาน ขม 
  • สรรพคุณ แก้บวม บำรุงไฟธาตุ 
  • ทุบพอแตกอมไว้ ข้างแก้ม ดื่มสุราจะไม่เมา 

มะละกอ




มะละกอ ไม้ยืนต้นไม่มีแก่น
  • รากแก่ รสฉุนเอียน 
  • สรรพคุณ ขับปัสสาวะ แก้กามโรค
  • รากอ่อน รสฉุนเอียนน้อย 
  • สรรพคุณ บำรุงน้ำนม 
  • ยาง สรรพคุณ กัดแผล หัวหูด สิว 
  • ฆ่าพยาธิผิวหนัง 

มะแว้งต้น



มะแว้งต้น ไม้ต้นเล็กขนาดมะเขือพวง
  • ราก รสเปรี้ยวเอียน 
  • สรรพคุณ แก้ไข้สันนิบาต กัดเสมหะ 
  • แก้น้ำลายเหนียว ขับปัสสาวะ 
  • ผลสุก รสขื่นขม 
  • สรรพคุณ กัดเสมหะในลำคอ แก้ไอ 
  • ผลดิบ รสขื่นขม 
  • สรรพคุณ บำรุงน้ำดี แก้เบาหวาน 

มหาละลาย

มหาละลาย ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ 
คล้ายมะพร้าว
  • เนื้อไม้ รสเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ไข้พิษไข้กาฬ ดับพิษร้อน
  • ถอนพิษไข้ เกลื่อนหัวฝี แก้ปวดบวม 


 มหาสดำ



มหาสดำ ไม้ยืนต้น ลักษณะคล้ายมะพร้าว
  • เนื้อไม้ รสเย็น 
  • สรรพคุณ ดับพิษร้อน แก้ไข้พิษ ไข้กาฬ 
  • แก้ร้อนในกระหายน้ำ 

มหาหิงคุ์




มหาหิงคุ์ ไม้ยืนต้นเล็กๆ
  • ยาง รสขมร้อนเหม็น 
  • สรรพคุณ ขับลมในลำไส้ แก้ท้องขึ้น อืด เฟ้อ
  •  แน่น จุกเสียด แก้เปวดท้อง บำรุงธาตุ 
  • ใช้ทาท้องเด็กแก้ท้องขึ้น ปวดท้อง 
  • ทำให้ผายลม

มะหาด



แก่นมะหาด

ปวกหาด

มะหาด ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • แก่น รสร้อน 
  • สรรพคุณ แก้ลมแก้กระษัย ละลายเลือด 
  • แก้เส้นเอ็นพิการ 
  • ฟองได้จากการต้มเคี่ยวเปลือกต้น 
  • มีลักษณะคล้ายจาวมะพร้าว 
  • เอาผ้าห่อบีบน้ำให้แห้งนำไปย่าง 
  • หรือคั่วให้เหลือง เรียกว่า ปวกหาด รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ ขับพยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย 
  • พยาธิตัวตืด

มะหวด



มะหวด ไม้ยืนต้นขนาดย่อม 
เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า สีหวด
  • ราก รสเย็น สรรพคุณ แก้พิษร้อน แก้วัณโรค 
  • เมล็ด รสฝาด สรรพคุณ แก้ไอกรน แก้ไข้ทราง

มะอึก


มะอึก ไม้ยืนต้นจำพวกมะเขือ
  • ราก รสเย็นเปรี้ยวเล็กน้อย 
  • สรรพคุณ กัดเสมหะ แก้น้ำลายเหนียว 
  • ดับพิษร้อนภายใน กระทุ้งพิษ 
  • แก้ไข้เพื่อดี ไข้สันนิบาต

มะแฮ็คโกนี (Mahagoni)


มะแฮ็คโกนี (Mahagoni) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 
ใบ และผลเล็กกว่ามะฮอกกานี
  • เมล็ดใน รสขมจัด 
  • สรรพคุณ แก้ไข้จับสั่น ไข้ป้าง

มะฮอกกานี (Mahogany)





มะฮอกกานี (Mahogany) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เมล็ดใน รสขมจัด 
  • สรรพคุณ แก้ไข้จับสั่น (มาลาเรีย) 
  • และไข้ตัวร้อน

มังคุด





มังคุด ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกลูก รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง บิดมูกเลือด สมานแผล 
  • เนื้อในลูก รสเปรี้ยวหวาน 
  • สรรพคุณ บำรุงกำลัง บำรุงร่างกาย 
  • แสลงกับบิดมูกเลือด 

มังตาล



มังตาล ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
  • เปลือกต้น ลูก รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ รบกวนเส้นประสาท และผิวหนัง 
  • ทำให้คัน ใช้เบื่อปลา
  • ดอกแห้ง รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ แช่น้ำหรือชงแทนใบชา 
  • รับประทาน แก้ขัดเบา แก้ชัก แก้ลมบ้าหมู 
  • ผสมกับน้ำมันทาแผลฝีดาษ 
  • ต้น และกิ่งก้านอ่อน รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้คลื่นเหียนอาเจียน 
  • หยอดหู แก้ปวด 

หมาก





หมาก ไม้ยืนต้นจำพวกปาล์ม
  • ใบ รสเย็นเฝื่อน 
  • สรรพคุณ ต้มเอาน้ำอาบ แก้คัน 
  • แก้เด็กออกไข้หัว รับประทานลดความร้อน
  • ในร่างกาย แก้ไข้ 
  • ลูก รสฝาดจัด 
  • สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้อาเจียน ขับเหงื่อ 
  • ฝนทาปาก แก้ปากเปื่อย สัตว์กินขับพยาธิ 
  • ราก รสฝาดเย็น 
  • สรรพคุณ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 
  • ทะลายหมาก รสเย็น สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน 

หมากผู้




หมากผู้ ไม้ต้นเล็ก
  • ใบ รสจืด 
  • สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน เหือด หัด สุกใส 
  • ดำแดง ต้มอาบ แก้คันตามผิวหนัง 
  • ราก ต้มเอาน้ำอม 
  • รรพคุณ แก้ฟันผุ หรือแก้สารปรอทกิน 

ม้ากระทืบโรง



ม้ากระทืบโรง ไม้พุ่มต้นเล็กๆ
  • ใช้ทั้งต้น รสขมน้อย 
  • สรรพคุณ บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง 
  • บำรุงกำหนัด 

หมีเหม็น


หมีเหม็น
 
ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่
  • เปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้บิดมูกเลือด แก้ปวดมดลูก 
  • แก้พิษฝี ผื่นคัน 
  • ยาง รสฝาดขม สรรพคุณ แก้แผลฟกช้ำ 
  • ราก รสขมเบื่อ 
  • สรรพคุณ แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย 
  • หรือกล้ามเนื้ออักเสบ 

โมกมัน (โมกน้อย)







โมกมั
หรือโมกน้อย ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เปลือกตัน รสฝาดเมา 
  • สรรพคุณ บำรุงธาตุให้เป็นปกติ 
  • แก้คุดทะราด 
  • แก่น รสร้อน สรรพคุณ แก้ลมลั่นดาน 
  • กระพี้ รสขม สรรพคุณ แก้ดีพิการ 
  • ใบ รสขม 
  • สรรพคุณ ขับน้ำเหลือง แก้ท้องมาน 
  • แก้ตับพิการ 
  • ดอก รสจืด สรรพคุณ ทำลายพรรดึก 
  • ลูก รสเมา สรรพคุณ ฆ่าแมงกินฟัน

โมกหลวง (โมกใหญ่)





โมกหลวง 
หรือโมกใหญ่ ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
หรือขนาดกลาง
  • ปลือกต้น รสฝาด 
  • สรรพคุณ แก้บิดมูกเลือด 
  • เมล็ด รสฝาด 
  • สรรพคุณ สมานท้อง ลำไส้ 
  • ใบ รสฝาดเมา 
  • สรรพคุณ ขับพยาธิไส้เดือน 

หม่อน


หม่อน 
ไม้ยืนต้นขนาดย่อม
  • ใบ รสเมา 
  • สรรพคุณ แก้ตาแดง ตาแฉะ ตาฟาง 
  • แก้ไอ ระงับประสาท 

เมี่ยง (ชา) 


เมี่ยง 
หรือชา ไม้พุ่มขนาดใหญ่ 
หรือไม้ยืนต้นขนาดเล็ก
  • กิ่ง และใบ รสฝาดเมาน้อย 
  • สรรพคุณ แก้พิษยาอันตราย 
  • สมานแผล (มีกรดแทนนิน) รมแก้หืด 

เมี่ยงอีลาม (ชา)




เมี่ยงอีลาม (ชา)
ไม้พุ่มขนาดใหญ่ 
หรือไม่ยืนต้นขนาดย่อม เกิดทาง จ. เชียงใหม่
  • ใบ หมักดองทำเป็นเมี่ยงอม 
  • รสฝาดขมเปรี้ยว 
  • สรรพคุณ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 
  • แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย 

เหมือดคน






เหมือดคน (มะไฟแรด) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง
  • เนื้อไม้ รสขมน้อย 
  • สรรพคุณ ดับพิษร้อน แก้ไข้ ถอนพิษผิดสำแดง 
  • ราก รสขมน้อย 
  • สรรพคุณ แก้ไข้หวัด ไข้ปวดบวม 
  • ไข้พิษ ไข้หัดสุกใส 
มดยอบ



มดยอบ เป็นยางของต้นไม้ห่อด้วยหางสัตว์
  • มดยอบ รสเมาเบื่อ 
  • สรรพคุณ ขับเสมหะ ขับปัสสาวะ ขับเหงื่อ 
  • ขับผายลม อมแก้เจ็บคอ แก้แผลในปาก 
---------------------------

ความรู้พื้นฐาน ประวัติการแพทย์แผนไทย

จรรยาแพทย์ และจรรยาเภสัช

หลักเภสัช 4 ประวัติเบญจกูล

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-post_8382.html



เภสัชกรรมไทย 
เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ จำพวกต้น 2
(กรรณิกา คางแดง)


เภสัชกรรมไทย 
เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 
จำพวกต้น (ควินิน ทำมัง)



เภสัชกรรมไทย 
เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ
 จำพวกต้น (ยาดำ เอื้องบก)


เภสัชกรรมไทย 
เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ 
จำพวกเถา-เครือ (กรด-เถาวัลย์ปูน)
สมุนไพรที่ใช้ในงานสาธารณสุขมูลฐาน 

(กระเทียม-ชุมเห็ดเทศ)

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-

post_6472.html



เภสัชกรรมไทย 
สรรพคุณเภสัช
รสยาแก้ตามธาตุ, รสแก้ตามวัย

รสแก้ตามฤดู, รสแก้ตามกาล

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-post_34.html


เภสัชกรรมไทย 
คณาเภสัช 
(จุลพิกัด - พิกัด 4 สิ่ง)

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/1.html


สมุนไพรแห้ง 
ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต

https://phuketthaitraditionalmedicinecenter.blogspot.com/2013/09/blog-post_25.html


สมุนไพรสด 
ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต

https://phuketthaitraditionalmedicinecenter.blogspot.com/2013/04/thai-traditional-medicine.html


ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต 
-----------------------------------------------

อ้างอิง: ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป 
สาขาเภสัชกรรม
กองการประกอบโรคศิลปะ


Credit:  ภาพนำมาจาก internet ซึ่ง share กันใน Google,  Face Book และได้ถ่ายทำเองบ้าง เพื่อการศึกษาแพทย์แผนไทยให้ง่ายขึ้น เป็นการสืบทอดต่อไปยังอนุชน และผู้สนใจ ให้มีความรู้ในการรักษาบำบัดโรคพึ่งพาตนเองได้ ขอขอบคุณเจ้าของภาพ ขอให้อนุโมทนาส่วนบุญกุศล เจริญด้วยอายุ วรรณะ สุขัง พลัง และสมปรารถนาในสิ่งที่ดีงามโดยทั่วกันทุกท่าน เทอญ

ตรวจทานแล้ว


No comments:

Post a Comment