เภสัชกรรมไทย เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ จำพวกต้น (ควินิน-ทำมัง)

เภสัชกรรมไทย
เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 

จำพวกต้น (ควินิน-ทำมัง)

จัดทำโดย อ.หมอสุชาติ ภูวรัตน์

นธ.เอก, บาลีประโยค 1-2

(อดีตพระธรรมทูตต่างประเทศ)

B.S. Engineering Design Tech.

 B.A. ศาสนศาสตร์บัณฑิต

B.S. Computer Information Systems

B.TM.  แพทย์แผนไทยบัณฑิต

สาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพ

บ.ภ., พท.ว., พท.ผ., พท.น.

ครูแพทย์แผนไทย 4 ด้าน

ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต

ทำเพื่อการศึกษาและประโยชน์แก่ผู้ชม

เภสัชกรรมไทย

 เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 
จำพวกต้น (ควินิน-ทำมัง)

    

ควินิน (Quinine) 

ต้นซิงโคน่า (Cinchona )

ต้นสะเดาอินเดีย (Azadirachta indica) 

เปลือกต้น รสขมจัด 

สรรพคุณ ตัดไข้ แก้ไข้จับสั่น แก้ไข้ประจำฤดู

ต้นซิงโคน่า

ซิงโคน่าดอกชมพู

ต้น Cinchona 
ต้นไม้ประจำ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล

ซิงโคน่าดอกขาว

ควินินผง

ควินิน (ต้นซิงโคน่า) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• ก้าน,ใบ และเปลือกต้น รสขมจัด 
• สรรพคุณ แก้ไข้จับสั่น (มาลาเรีย) 

       บำรุงน้ำดี แก้ร้อนใน

หมายเหตุ ควินิน น่าจะมีหลายพันธุ์ หลายชนิด

คูน ( ราชพฤกษ์ )

คูน (ราชพฤกษ์)ไม้ยืนต้นขนาดย่อม

ถึงขนาดกลาง ใบใหญ่ ดอกสีเหลือง ห้อยเป็นพวง 

ฝักกลมยาวเกลี้ยง เนื้อในสีดำ

• เนื้อในฝัก รสหวานเอียน 
• สรรพคุณ ระบายท้อง ช่วยบรรเทาอาการ

     แน่นหน้าอก ฟกช้ำ แก้ลมเข้าข้อ และขัดข้อ

• ดอก รสขมเปรี้ยว 
• สรรพคุณ แก้ไข้ เป็นยาระบาย 
• เปลือก และใบ รสฝาดเมา 
• สรรพคุณ บดผสมทาฝี และเม็ดผื่นตามร่างกาย 
• ใบ รสเมา 
• สรรพคุณ ระบายท้อง แก้พยาธิผิวหนัง 
• ราก รสเมา สรรพคุณ ฝนทารักษาขี้กลาก 

     และเป็นยาระบายท้อง แก้คุดทะราด 

• แก่น นักไสยศาสตร์ใช้ทำปลัดขิกลงยันต์

     ผูกเอวเด็ก เพื่อให้ปีศาจไม่รบกวนเด็ก 

• เปลือกต้น รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง สมานแผล 
• เปลือกเม็ด และเปลือกฝัก รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ ถอนพิษยาเบื่อเมา ทำให้อาเจียน 
• กระพี้ รสเมา สรรพคุณ แก้รำมะนาด

แค (แคแดง, แคขาว)

แค (แคแดง, แคขาว) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เปลือกต้น รสฝาดจัด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง คุมธาตุ บิดมูกเลือด 

       สมานแผลทั้งภายใน และภายนอก

• ใบ รสจืดมัน 
• สรรพคุณ แก้ไข้เปลี่ยนอากาศ (ไข้หัวลม) 

       แก้ไข้หวัด

• เปลือกต้นแคป่า รสฝาด 
• สรรพคุณ ต้มเอาน้ำชะล้างบาทแผล

       ให้แผลหายเร็ว

แคแตร (แคแกล)

แคแตร (แคแกล) ไม้ป่ายืนต้นขนาดกลาง

• ดอก รสหวานเย็น 
• สรรพคุณ ขับเสมหะ และโลหิต ขับผายลม 
• ราก รสหวานเย็น สรรพคุณ ขับเสมหะ แก้ลม

แคฝอย (แคขาว)

แคฝอย (แคขาว) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เนื้อไม้ และเปลือกต้น รสฝาดเฝื่อนหวาน 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้บวม แก้ตกโลหิต 

       แก้พยาธิ แก้ฝีเปื่อยพัง 

• ราก รสฝาดเย็น สรรพคุณ แก้ริดสีดวงงอก

คำไทย (คำแสด, คำเงาะ)

คำไทย (คำแสด, คำเงาะ) ไม้พุ่มขนาดใหญ่ 

หรือไม้ยืนต้นขนาดเล็ก

• ดอก รสหวาน 
• สรรพคุณ บำรุงโลหิต แก้โรคโลหิตจาง 

       สมานแผล แก้บิด แก้โรคไต 

• เมล็ด รสร้อนหอม 
• สรรพคุณ แก้ลม สมานแผล ตัดไข้ 
• รก (เนื้อหุ้มเมล็ด) รสหวาน 
• สรรพคุณ ระบายท้อง 

คำฝอย (คำ, ดอกคำ)

คำฝอย (คำ, ดอกคำ) ไม้ล้มลุกเนื้ออ่อน

• ดอก รสหอมร้อน 
• สรรพคุณ บำรุงหัวใจ บำรุงประสาท ขับระดู 
• ดอกแห้ง รักษาโรคดีพิการ 
• เกสร รสหวาน 
• สรรพคุณ บำรุงโลหิต และน้ำเหลือง

       ให้เป็นปกติ แก้แสบร้อนตามผิวหนัง 

• เมล็ด รสหวานร้อน 
• สรรพคุณ ระบายท้อง ขับเสมหะ 

       แก้โรคผิวหนัง แก้บวม ขับระดู ป่นเป็นยาพอก 

       แก้ปวดมดลูกหลังคลอดบุตร 

• น้ำมันจากเมล็ด รสร้อน 
• สรรพคุณ แก้โรคขัดข้อ อัมพาต แก้ฝี

คว่ำตายหงายเป็น 

(ฆ้องสามย่านตัวผู้)

คว่ำตายหงายเป็น (ฆ้องสามย่านตัวผู้) 

ไม้ต้นเล็ก ใบหนา

• ใบ รสเย็นเฝื่อน 
• สรรพคุณ ตำพอกแก้ปวด แก้อักเสบ ฟกบวม 

       และถอนพิษ น้ำที่คั้นจากใบผสมการบูร

       ใช้ทาถูนวดแก้เคล็ด แก้ขัดแพลง

ไคร้เครือ

ไคร้เครือ

ไคร้เครือ ไม้ต้นเล็ก

• ราก รสขมขื่นปร่า 
• สรรพคุณ แก้พิษไข้ พิษกาฬ 

     เจริญอาหาร ชูกำลัง

ฆ้องสามย่าน (ตัวเมีย)

ฆ้องสามย่าน ไม้ต้นขนาดเล็ก

• ใบ รสเย็น 
• สรรพคุณ ตำพอกฝีถอนพิษ แก้ปวด 

       รับประทานภายในดับพิษร้อน 

• ใบ ผสมน้ำประสานทองสะตุ ตำตากแดดให้แห้ง 

       บดเป็นผงทาลิ้นเด็กอ่อน แก้ละอองซาง

งิ้ว

งิ้ว ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่

• ใบสด 
• สรรพคุณ ตำคั้นเอาน้ำทาต่อมในคออักเสบ 

       กากพอกแก้ฟกช้ำ อักเสบบวม 

• ดอกแห้ง สรรพคุณ ตำผสมน้ำทาระงับปวด 
• ราก รสเบื่อเมา 
• สรรพคุณ บำรุงกำลัง แต่ทำให้อาเจียน 
• ยาง รสฝาด
  สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้ระดูตกหนัก
  บำรุงร่างกาย

งิ้วป่า (นุ่นผา, นุ่นป่า)

งิ้วป่า (งิ้วผา, นุ่นป่า) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

ถึงขนาดใหญ่

• ราก รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ บำรุงกำลัง ทำให้อาเจียน 
• ใบ ตำเป็นผง ทาภายนอก  
• สรรพคุณ แก้ฟกช้ำ ฝนกับน้ำทาแก้ต่อมอักเสบ 
• ดอกแห้ง ทำยาทา 
• สรรพคุณ  ระงับความปวด และแก้พิษไข้ 

     ใช้ผสมกับเมล็ดฝิ่น น้ำนมแพะ 

       และน้ำตาลแก้ริดสีดวง 

• ยาง รสฝาด สรรพคุณ บำรุงกำลัง แก้ระดูขาว

หงอนไก่ดอกกลม (หงอนไก่ป่า)

หงอนไก่ดอกกลม (หงอนไก่ป่า) ไม้ดอกต้นเล็กๆ

• ราก รสเผ็ดขื่นร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อลม 

       (ไข้ฤดูฝนมีอาการท้องอืดเฟ้อ) แก้ไข้พิษ 

       แก้โลหิต แก้ลมอัมพฤกษ์ บำรุงธาตุ 

       แก้หืด แก้เสมหะ 

หงอนไก่ทะเล

หงอนไก่ทะเล ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• ราก รสกร่อยเค็ม 
• สรรพคุณ ขับน้ำคาวปลาหลังคลอดบุตร 

     แก้ประจำเดือนไม่ปกติ 

เหงือกปลาหมอ 

(ดอกขาว, ดอกสีฟ้า) 

เหงือกปลาหมอ (ดอกขาว, ดอกสีฟ้า)

ไม้พุ่มขนาดกลางใบเป็นจักเว้าใหญ่ 

ริมใบมีหนามแหลมคม

• ใบ รสร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ ตำพอกรักษาโรคปวดบวม 

     และแผลอักเสบ 

• ใบอ่อน ต้มกับเปลือกต้นอบเชยรับประทาน 
• สรรพคุณ แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ 
• ลูก รสร้อน 
• สรรพคุณ ขับโลหิตอย่างแรง แก้ฝีตานซาง 
• ราก รสเฝื่อนเค็ม 
• สรรพคุณ ต้มอาบแก้พิษไข้หัวผื่นคัน 

     แก้โรคผิวหนังทุกชนิด 

• ต้น มัดตำให้ละเอียด พอกปิดแผลเรื้อรัง 
• สรรพคุณ ถอนพิษ รับประทาน แก้พิษฝีดาษ 

     เป็นยาตัดรากฝี 

• ใช้ทั้ง 5 รสร้อน 
• สรรพคุณ แก้ไข้หัว แก้พิษฝี 

     แก้พิษกาฬได้ดีมาก

จักรนารายณ์

จักรนารายณ์  ไม้ต้นเล็ก

• ใบสด รสเย็น 
• สรรพคุณ ตำผสมสุราพอกปิดแก้พิษฝี 

       แก้ปวด แก้ฟกบวม ถอนพิษ ได้ดี 

       แก้อักเสบทุกชนิด แก้พิษสัตว์กัดต่อย

จันทน์กระพ้อ

จันทน์กระพ้อ ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• แก่น รสร้อนหอม 
• สรรพคุณ แก้ไข้สันนิบาต 

       แก้ไข้เพื่อเลือด และลม 

• ดอก รสเย็นหอมจัด 
• สรรพคุณ แก้ไข้ บำรุงหัวใจ 

จันทน์เกราะ

จันทน์เกราะ ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เนื้อไม้ รสขมหอม 
• สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน แก้ไข้เพื่อดี แก้กระษัย 

       แก้ตับปอดพิการ แก้ร้อนในกระหายน้ำ

จันทน์ชะมด หรือจันทน์หอม

จันทน์ชะมด หรือ จันทน์หอม 

ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• แก่น รสขมหอม 
• สรรพคุณ บำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน 

     แก้คลื่นเหียนอาเจียน ทำให้ใจชื่นบาน 

      สดชื่นแจ่มใส ชูกำลัง ใช้ทำยาหอม 

จันทน์แดง (จันผา)

จันทน์แดง ไม้ยืนต้นขนาดย่อม

• เนื้อไม้ และแก่น รสขมเย็น 
• สรรพคุณ แก้ไอ แก้ซางอันบังเกิดแต่ดี 

       แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้บาดแผล 

       แก้ไข้เพื่อดีพิการทำให้ชื่นใจ แก้ร้อนดับพิษไข้

       ทุกชนิด ฝนทาแก้ฟกบวม 

จันทน์เทศ

จันทน์เทศ ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• เนื้อไม้ และแก่น รสขมหอมร้อน 
• สรรพคุณ แก้ไข้ดีเดือด ดีพลุ่ง 

       แก้กระสับกระส่าย ตาลอยเผลอสติ 

       บำรุงตับ ปอด น้ำดี 

• เมล็ดใน รสหอมฝาดหวานสุขุม 
• สรรพคุณ แก้กระหายน้ำ บำรุงกำลัง แก้ลม 

       แก้จุกเสียด แก้กำเดา แก้ท้องร่วง 

       แก้ปวดขัดมดลูก ขับลมในลำไส้ บำรุงโลหิต 

       แก้บิด บำรุงธาตุ 

• รกหุ้มเมล็ด (ดอก) รสหอมฝาดร้อน 
• สรรพคุณ บำรุงโลหิต บำรุงผิวเนื้อให้เจริญ

จันทน์ลูกหอม

จันทน์ลูกหอม ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เนื้อไม้ รสขมหวาน 
• สรรพคุณ บำรุงประสาท บำรุงเนื้อหนังให้สดชื่น 

     แก้ไข้ตับ ปอดพิการ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 

       แก้เหงื่อตกหนัก ขับพยาธิ 

• ผลสุก รสหวานฝาด 
• สรรพคุณ รับประทานกับน้ำกะทิสด 

     บำรุงกำลัง แก้ท้องเสีย 

จ้นทน์โอ (ลูกอินทร์)

จันทน์โอ หรือ ลูกอินทร์ 

ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เนื้อไม้ รสขมหวาน 
• สรรพคุณ บำรุงประสาท บำรุงกำลัง 

     แก้ตับปอดพิการ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 

       แก้เหงื่อตกหนัก แก้ไข้ตัวร้อน

จันทนา (จันทน์ขาว)

จันทนา (จันทน์ขาว) ไม้พุ่มยืนต้นขนาดกลาง

• เนื้อไม้ รสขมเย็น 
• สรรพคุณ แก้ไข้อันบังเกิดแต่ตับ และดี 

     บำรุงเลือดลม 

• แก่น รสหอมเย็นติดร้อน 
• สรรพคุณ แก้ไข้กำเดา บำรุงหัวใจ แก้ลม 

     แก้อ่อนเพลีย

จาก

จาก ไม้กอใบคล้ายใบมะพร้าว เกิดที่ลุ่มเค็ม

• ใบ รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ลมจรต่างๆ แก้เสมหะ 
• และดับพิษทั้งปวง
• นมจาก เป็นเกล็ดสีดำอยู่ใต้ท้องใบ รสฝาดกร่อย 
• สรรพคุณ แก้ลมจร ลมป่วง แก้ไข้ ท้องเสีย 
• แก้พิษตานซ่างลิ้นเป็นฝ้าละอองขาว 

จามจุรี (ก้ามปู, ฉำฉา)

จามจุรี (ก้ามปู, ฉำฉา) ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• เปลือกต้น รสฝาด 
• สรรพคุณ สมานแผลในปากในคอ เหงือก 
• หรือฟันผุ แก้ริดสีดวงทวาร แก้ท้องร่วง 
• ห้ามโลหิตตกใน 
• เมล็ด รสฝาดเมา 
• สรรพคุณ แก้กลาก เกลื้อน และโรคเรื้อน 
• แก้เยื่อตาอักเสบ 
• ใบ รสเย็น 
• สรรพคุณ ทำให้เย็นดับพิษ 
• แก้ปวดแสบปวดร้อน

จิกเขา

จิกเขา ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เปลือกต้น รสร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้ปวดศีรษะ แก้เสมหะพิการ 
• แก้ระดูขาว 
• เมล็ด รสร้อน สรรพคุณ แก้แน่นจุกเสียด

จิกนา

จิกนา ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เปลือกต้น รสร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้ปวดศีรษะ แก้เลือดออกตามไรฟัน 
• ใช้เบื่อปลา 
• เนื้อไม้ รสร้อนเฝื่อนๆ สรรพคุณ ขับระดูขาว 
• เมล็ด รสร้อน 
• สรรพคุณ แก้แน่นจุกเสียด รัดมดลูกหลังการ
• คลอดบุตร แก้เยื่อตาอักเสบ แก้อาเจียน 
• ฝนทาแก้ตัวร้อน แก้ไอเด็ก 
• ใบ รสฝาด สรรพคุณ แก้ท้องร่วง 
• ราก รสขื่นเอียน สรรพคุณ ระบายท้อง

จุกโรหิณี

จุกโรหิณี ไม้พุ่มขนาดย่อม

• ราก รสขมเย็น 
• สรรพคุณ ถอนพิษไข้กาฬ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 
• ลดความร้อนใน ร่างกาย 
• บางตำราว่า รสสุขุม 
• สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้ลมปลายไข้ 

เจตพังคี

เจตพังคี ไม้ต้นเล็กๆ

• ราก รสเผ็ดขื่นปร่า 
• สรรพคุณ แก้ท้องขึ้นปวดแน่นในท้อง 
• ขับลมทำให้เรอ ฝนกับน้ำปูนใส 
• ผสมกับมหาหิงคุ์ และการบูรทาท้องเด็กอ่อน 
• แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ แก้ปวดท้อง ขับผายลม

เจตมูลเพลิงขาว

เจตมูลเพลิงขาว ไม้พุ่มขนาดเล็ก

• ใบ รสร้อน สรรพคุณ แก้ลม และเสมหะ 
• ดอก รสร้อน 
• สรรพคุณ แก้โรคตา แก้หนาว และเย็น 
• ต้น รสร้อน สรรพคุณ ขับโลหิตประจำเดือน 
• ราก รสร้อน 
• สรรพคุณ ขับลมในกระเพาะอาหาร และลำไส้ 
• แก้ริดสีดวงทวาร แก้บวม แก้คุดทะราด 
• บำรุงธาตุ บำรุงโลหิต

เจตมูลเพลิงแดง (ไฟใต้ดิน)

เจตมูลเพลิงแดง (ไฟใต้ดิน) ไม้พุ่มขนาดเล็ก

• ราก รสร้อน 
• สรรพคุณ บำรุงธาตุ บำรุงโลหิต ขับลมในลำไส้ 
• และกระเพาะอาหารให้เรอ แก้ท้องอืด เฟ้อ 
• เสียด แน่นหน้าอก ทำให้ร่างกายเกิดความอบอุ่น 
• ถ้ารับประทานมาก ทำให้แท้งลูก 
• บดเป็นผงปิดพอกฝี ทำให้เกิดความร้อน 
• เกลื่อนฝีได้ แก้ริดสีดวงทวาร

เฉียงพร้านางแอ

เฉียงพร้านางแอ ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงขนาดกลาง

• เปลือกต้น รสฝาดเย็น 
• สรรพคุณ ลดความร้อน แก้ไข้ กล่อมเสมหะ 
• แก้ร้อนในกระหายน้ำ 

ชะมดต้น (ฝ้ายผี)

 

ชะมดต้น (ฝ้ายผี) ไม้ล้มลุกเนื้ออ่อนหรือไม้พุ่ม

• ใบ รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ ฆ่าพยาธิผิวหนัง กลาก เกลื้อน 
• ดอก รสเมาเบื่อ สรรพคุณ แก้พยาธิไส้เดือน 
• ต้น รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ เกลื้อนช้าง เกลื้อนใหญ่ 
• เรื้อนกวาง เรื้อนน้ำเต้า 
• ราก รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ ฆ่าพยาธิตามขุมขน 
• และรากผม รังแค
• ลูก และใบ ตำพอกฝี 
• สรรพคุณ เร่งหนองให้แตกเร็ว 
• เปลือกต้น รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ ตำคั้นเอาน้ำหยอดหูฆ่าแมงเข้าหู 
• ใช้ทั้ง 5 รสเมาเบื่อ สรรพคุณ รักษาฝีภายใน 

ชะมวง (ส้มมวง)

ชะมวง (ส้มมวง) ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงขนาดกลาง

• ใบ ผล รสเปรียว 
• สรรพคุณ ระบายท้อง แก้ไข้ 
• กัดฟอกเสมหะ แก้ธาตุพิการ 
• ราก รสเปรี้ยว สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน 

ชบา

ชบา ไม้พุ่มขนาดย่อม

• รากสด รสร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ ตำพอกแก้พิษฝี ฟกบวม 
• รับประทานขับน้ำย่อยอาหาร เจริญอาหาร

ชะอม

ชะอม ไม้พุ่มขนาดย่อม

• ราก รสร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้ท้องขึ้นอึดเฟ้อ ขับลมในลำไส้ 
• แก้ปวดเสียวในท้อง (มดลูกอักเสบ) 

ชะเอมเทศ (ชะเอมจีน)

ชะเอมเทศ (ชะเอมจีน) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• ใบ รสเฝื่อนหวาน 
• สรรพคุณ ทำให้เสมหะแห้ง แก้ดีพิการ 
• ดอก รสเฝื่อน สรรพคุณ แก้คัน แก้ฝีดาษ 
• ต้น รสหวานน้อย 
• สรรพคุณ ขับลมให้ลงเบื้องต่ำ 
• ราก รสหวาน 
• สรรพคุณ ขับเลือดเน่า บำรุงหัวใจชุ่มชื้น 
• แก้กำเดา แก้เสมหะเป็นพิษ 
• แก้น้ำลายเหนียว ทำให้ชุ่มคอ
• เปลือกราก สรรพคุณ ทำให้อาเจียน 

ชมพูน้ำดอกไม้

ชมพู่น้ำดอกไม้ ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เนื้อในลูก รสเปรี้ยวหวานเย็น 
• สรรพคุณ ปรุงยาหอมชูกำลัง 
• ทำให้ใจคอชุ่มชื่น บำรุงหัวใจ 
• เหมาะสำหรับเป็นอาหารแก่คนไข้หนัก 

ชา หรือ เมี่ยง

ชา หรือ เมี่ยง ไม้ต้นขนาดย่อม

• ใบ รสฝาด 
• สรรพคุณ รมแก้หืด ชงแก่ๆ รับประทาน 
• แก้พิษของยาอันตราย สมานแผล 
• กากใบชา ใช้โขลกปิดพอกแผลถูกไฟ 
• ถูกน้ำร้อนลวก 
• ใบ บางตำราว่า รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้ร้อนในกระหายน้ำ 
• แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น

ช้าพลู (ผักอีไร)

ช้าพลู (ผักอีไร) ไม้ต้นเล็กๆ

• ราก รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้คูถเสมหะ 
• ขับเสมหะให้ตกทางทวารหนัก
• ต้น รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้เสมหะในทรวงอก 
• ลูก (ดอก) รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้เสมหะในลำคอ 
• ใบ รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ ทำให้เสมหะงวด และแห้งเข้า 

ช้างงาเดียว

ช้างงาเดียว ไม้ต้นเล็กๆ

• ราก รสขื่น 
• สรรพคุณ แก้พิษฝีภายใน แก้กระษัย 
• แก้ปัสสาวะพิการ แก้ไตพิการ

ชิงชี่

ชิงชี่ ไม้พุ่มขนาดย่อม

• ต้น รสขื่นปร่า สรรพคุณ แก้ฟกบวม 
• ลูก รสขื่นปร่า 
• สรรพคุณ แก้เจ็บคอ ลำคออักเสบ 
• ดอก รสขื่นเมา สรรพคุณ แก้โรคมะเร็ง 
• ราก รสขมขื่น 
• สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อลม ขับลมในท้อง
• ให้ซ่านออกมา แก้ไข้ร้อนในทุกชนิด 
• ใบ รสเฝื่อนเมา 
• สรรพคุณ ต้มเอาน้ำอาบแก้โรคผิวหนัง
•  ไข้ฝีกาฬ สันนิบาต ตะคริว

ชุมเห็ดเทศ

ชุมเห็ดเทศ ไม้พุ่มใหญ่

• ใบ รสเบื่อเอียน 
• สรรพคุณ ตำ หรือขยี้ทาแก้กลากเกลื้อน 
• โรคผิวหนังชนิดมีตัว 
• ต้น รสเบื่อเอียน สรรพคุณ ขับพยาธิไส้เดือน 
• ดอก รสเบื่อเอียน สรรพคุณ ระบายอ่อนๆ 
• ต้น ราก ใบ รสเบื่อเอียน 
• สรรพคุณ แก้กระษัยเส้น 
• แก้ท้องผูก ขับปัสสาวะ 

ชุมเห็ดไทย

ชุมเห็ดไทย (ชุมเห็ดเล็ก) ไม้ต้นขนาดเล็ก

• เมล็ด คั่วให้เกรียม ตำผง 
• ชงน้ำร้อนเหมือนกาแฟ รสขมหอมเล็กน้อย 
• สรรพคุณ บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น 
• ทำให้นอนหลับ แก้กระษัย ขับปัสสาวะ
• ใช้ทั้ง 5 รสขมเบื่อ 
• สรรพคุณ แก้ไข้ ขับพยาธิในท้องเด็ก

ช้อยนางรำ (สอยนางรำ)

ช้อยนางรำ (สอยนางรำ) ไม้พุ่มขนาดย่อม

• ใบ รสเย็น สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน แก้ไข้พิษ

ซัด

ชัด ไม้ต้นขนาดย่อม

• เมล็ด (ลูก) รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง กล่อมเสมหะ และอาจม

ซาก

ซาก ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• ไม้นี้รับประทานไม่ได้ เป็นพิษอาจถึงตายได้ 
• ถ้าจะนำไปปรุงเป็นยาต้องเผาให้เป็นถ่าน 
• ถ่าน รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ แก้ไข้พิษเซื่องซึม แก้โรคผิวหนัง

ดีหมี

                           

ดีหมี ไม้ต้นขนาดใหญ่

• เนื้อไม้ รสขม 
• สรรพคุณ ระงับความร้อน ดับพิษไข้ 
• แก้ปวดศีรษะ ขับเหงื่อ

ตะโกนา (พญาช้างดำ)

ตะโกนา (พญาช้างดำ) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

เรียกชื่อ ตะโก หรือ พญาช้างดำ

• ผล รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง ตกโลหิต แก้มวนท้อง 
• ขับพยาธิ แก้กระษัย แก้ฝีเน่าเปื่อย 
• เปลือกลูก เผาเป็นถ่าน แช่น้ำรับประทาน 
• สรรพคุณ ขับระดูขาว ขับปัสสาวะ
• เปลือกต้น และเนื้อไม้ รสฝาดติดขม 
• สรรพคุณ บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง บำรุงกำหนัด 
• แก้กามตายด้าน 
• เปลือกต้น เผาเป็นด่างแช่น้ำรับประทาน 
• สรรพคุณ  ขับระดูขาว ขับปัสสาวะ 
• ต้มกับเกลือรักษารำมะนาด แก้ปวดฟัน 
• เป็นยาอายุวัฒนะ

ตะโกสวน

ตะโกสวน (ตะโกไทย) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เปลือกต้น และลูกอ่อน รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้อาเจียน 
• แก้บิด สมานแผล

ตะขบไทย

ตะขบไทย ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เนื้อไม้ รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง แก้บิดมูกเลือด 
• ราก รสฝาด 
• สรรพคุณ กล่อมเสมหะ และอาจม 
• ใบ รสฝาดเอียน สรรพคุณ ขับเหงื่อ

ตะขบป่า

ตะขบป่า ไม้ยืนต้นขนาดกลางมีหนาม

• เนื้อไม้ รสเบื่อเอียน 
• สรรพคุณ ขับพยาธิไส้เดือน แก้ตานขโมย 
• แก้โรคผิวหนัง ผื่นคัน ประดง

ตะไคร้ต้น (ตะไคร้บก)

ตะไคร้ต้น (ตะไคร้บก) ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงกลาง

• ราก รสปร่า 
• สรรพคุณ ขับลมในลำไส้ ดับกลิ่นคาว 
• ขับผายลม ทำให้เรอ แก้ปัสสาวะพิการ

ตะไคร้น้ำ

ตะไคร้น้ำ ไม้พุ่มขนาดย่อมขึ้นอยู่ริมน้ำ

• ราก รสจืด 
• สรรพคุณ แก้กระษัย แก้ปัสสาวะพิการ 
• แก้ช้ำรั่ว เบาหยดย้อย

ตะเคียนทอง

ตะเคียนทอง ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• เนื้อไม้ และแก่น รสขมหวาน 
• สรรพคุณ แก้คุดทะราด แก้เสมหะ แก้โลหิต 
• แก้กำเดา แก้ไข้สัมประชวร 
• (ไข้ที่มีอาการแสดงที่ดวงตา ให้เป็นสี 
• แดง เหลือง เขียว)

ตับเต่าใหญ่ (มะพลับดง)

ตับเต่าใหญ่ (มะพลับดง) ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เนื้อไม้ และราก รสฝาดเลี่ยนเย็น 
• สรรพคุณ แก้พิษทั้งปวง แก้พิษวัณโรค

ตับเต่าน้อย

ตับเต่าน้อย ไม้พุ่มขนาดย่อม

• ราก และต้น รสขมเย็นเอียน 
• สรรพคุณ ดับพิษไข้ทั้งปวง แก้ตัวร้อน 
• ดับพิษซาง แก้พิษฝีในท้อง

ตาตุ่ม

ตาตุ่ม ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงกลาง

• ต้น รสขมเอียนร้อน 
• สรรพคุณ ขับผายลม แก้โลหิตพิการ 
• ถ่ายเสมหะ 
• ใบ รสร้อนเอียน สรรพคุณ แก้ลมบ้าหมู 
• ยาง รสร้อน 
• สรรพคุณ ถ่ายหนอง และลม 
• ถ่ายอุจจาระอย่างแรง และกัดทำลายอย่างแรง
• จนน้ำหมดตัวถึงตาย และเข้าตาอาจบอดได้

ตาเสือ

ตาเสือ ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เปลือกต้น รสฝาด สรรพคุณ กล่อมเสมหะ และขับโลหิต 
• ใบ รสฝาดเฝื่อน สรรพคุณ แก้บวม 
• ผล รสฝาดเฝื่อน สรรพคุณ แก้บวมข้อ

ตาเสือทุ่ง

ตาเสือทุ่ง ไม้ยืนต้น

• เปลือกต้น รสฝาด สรรพคุณ แก้ริดสีดวงจมูก 
• ใบ รสขมฝาด 
• สรรพคุณ แก้อหิวาตกโรค 
• แก้ท้องร่วง แก้อาเจียน

ตานขโมย

ตานขโมย ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เปลือกต้น รสเบื่อเมา 
• สรรพคุณ แก้บิดมูกเลือด 
• เนื้อไม้ รสเบื่อเมา 
• สรรพคุณ แก้พิษตานซาง 
• ขับพยาธิไส้เดือน แก้ซางลงท้อง 
• ใบ รสเบื่อเมา สรรพคุณ แก้เม็ดซางขึ้นปาก 
• ผล รสเบื่อเมา สรรพคุณ แก้ตานขโมย พุงโร 
• ราก รสเบื่อเมา 
• สรรพคุณ ขับพยาธิทุกชนิด 
• แก้พิษตานซาง แก้ท้องร่วง

ตาลดำ

ตานดำ ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• เนื้อไม้ และราก รสเมาเอียน 
• สรรพคุณ ขับพยาธิไส้เดือน ตัวตืด 
• แก้พิษซาง ผอมแห้ง ละลายไขข้อ 
• ทำให้เกิดความร้อน

ตาลโตนด

ตาลโตนด ไม้ยืนต้นสูง จำพวกปาล์ม

• งวงตาล รสหวานเย็น 
• สรรพคุณ แก้พิษตานซาง ขับพยาธิ 
• ทำให้ดวงจิตชื่นบาน
• ก้านตาล และใบสด ลนไฟบิดเอาน้ำ
• รับประทาน รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้โลหิต 
• อมแก้ปากเปื่อย 
• ราก รสหวานเย็น 
• สรรพคุณ แก้พิษตานซาง ชูกำลัง ขับพยาธิ

ตานเสี้ยน

ตานเสี้ยน ไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงกลาง

• เปลือกต้น และเนื้อไม้ รสเบื่อเมาเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้อุจจาระธาตุพิการ 
• อุจจาระเป็นฟองสีเขียว สีขาวเป็นมูกเลือด 
• ราก รสจืดเบื่อเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้ตานซาง กล่อมอาจม 
• ขับพยาธิไส้เดือน

ตีนเป็ด (พญาสัตตบรรณ)

ตีนเป็ดตัน (พญาสัตตบรรณ) 

ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เปลือกต้น รสขม 
• สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อดีพิการ สมานลำไส้
• ใบ รสจืด สรรพคุณ แก้ไข้หวัด 
• ดอก รสขมเย็น 
• สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อโลหิต ไข้ตัวร้อน ไข้เหนือ 
• ราก รสร้อนเล็กน้อย สรรพคุณ ขับผายลม 
• กระพี้ รสร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ ขับโลหิตให้ตก

ตีนเป็ดน้ำ

ตีนเป็ดน้ำ ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เปลือกต้น รสจืดเฝื่อน 
• สรรพคุณ แก้นิ่ว แก้ไข้ 
• กระพี้ รสเบื่อเมา สรรพคุณ แก้เกลื้อน 
• ใบ รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ ฆ่าพยาธิผิวหนัง กลาก 
• เกลื้อน แก้ไข้หวัด

ตูมกาต้น

ตูมกาต้น ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เปลือกต้น รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ แก้พิษสัตว์กัดต่อย พิษงูกัด 
• โดยฝนกับสุรา ชุบสำลีปิดบาดแผล 
• ผสมรำให้ม้ากิน ขับพยาธิตัวตืด 
• เมล็ด รสเมา รับประทานทำให้อาเจียน 
• อันตรายถึงตายได้

เตยหอม

เตยหอม ไม้น้ำต้นเล็กๆ เป็นกอ

• ใบ รสเย็นหอม 
• สรรพคุณ บำรุงหัวใจ ดับพิษไข้ ชูกำลัง 
• ราก และต้น รสจืดหอม 
• สรรพคุณ แก้กระษัย,ไตพิการ ขับปัสสาวะ

ต่อไส้

ต่อไส้ ไม้ยืนต้นขนาดย่อม

• ราก รสจืดเอียน 
• สรรพคุณ ขับปัสสาวะ บำรุงเส้นเอ็น 
• ใบอ่อน ตำผสมดินสอพองสุมขม่อมเด็ก 
• สรรพคุณ แก้หวัดคัดจมูก 

เต่าร้าง (เต่ารั้ง)

เต่าร้าง (เต่ารั้ง) ไม้ยืนต้นขนาดกลางจำพวกหมาก

• หัว และราก รสหวานเย็นขม 
• สรรพคุณ ดับพิษตับปอด แก้หัวใจพิการ

ตองแตก หรือทนดี

ตองแตก หรือ ทนดี ไม้พุ่มขนาดย่อม

• ราก รสจืดเฝื่อนขมน้อย 
• สรรพคุณ ระบายอ่อนๆ ถ่ายลมถ่ายเสมหะ 
• ไม่ไซ้ท้อง 
• ใบ และเมล็ด รสเบื่อขมน้อย 
• สรรพคุณ ถ่ายพยาธิ แก้ฟกบวม 
• แก้ดีซ่าน แก้หืด

ถ้่วแระต้น

ถั่วแระต้น ไม้พุ่มเล็กๆ

• เมล็ด รสมัน 
• สรรพคุณ บำรุงเส้นเอ็น ทำให้เกิดความอบอุ่น 
• ราก รสจืด 
• สรรพคุณ ขับปัสสาวะ แก้น้ำปัสสาวะ
• เป็นสีแดงเหลืองคล้ายขมิ้น และปัสสาวะน้อย

ถั่วแระผี

ถั่วแระผี ไม้พุ่มเล็กๆ

• ราก รสจืดขื่นๆ 
• สรรพคุณ ขับละลายก้อนนิ่วเกิดจากไต 
• กระตุ้นเตือนไตให้ทำงาน

ทรงบาดาล

ทรงบาดาล ไม้พุ่มขนาดย่อม

• ราก รสเบื่อขม 
• สรรพคุณ ถอนพิษผิดสำแดง (ไข้ซ้ำ) 
• แก้สะอึก (เนื่องจากกระเพาะอาหารขยายตัว)

ทับทิม

ทับทิม ไม้พุ่มใบเล็กๆยอดแดง มีอยู่ 2 ชนิด 

คือ ชนิดดอกแดง และชนิดดอกขาว

• ต้น ราก รสเบื่อเมา 
• สรรพคุณ ขับพยาธิตัวตืด และพยาธิไส้เดือน 
• ใบ รสฝาด สรรพคุณ แก้เด็กท้องร่วง บิดมูกเลือด 
• เปลือกลูก รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้ท้องร่วง บิด ปิดธาตุ 
• ฝนกับน้ำปูนใส ทาแก้พุพอง เน่าเปื่อย 
• ทับทิมทั้ง 5 สรรพคุณ แก้ท้องเสีย บิด มูกเลือด

ท้าวยายม่อมดอกขาว

ท้าวยายม่อมดอกขาว ไม้ยืนต้นขนาดย่อม

• ต้น รสจืดเฝื่อน 
• สรรพคุณ ขับเสมหะให้ลงเบื้องต่ำ 
• ขับพิษไข้หัว (หัดสุกใสดำแดง) แก้ไข้ 
• ราก รสจืดขื่น 
• สรรพคุณ แก้พิษงู แก้ร้อนในกระหายน้ำ
• แก้อาเจียน แก้หืดไอ แก้พิษฝี

ท้าวยายม่อมดอกแดง (ปทุมราชา)

ท้าวยายม่อมดอกแดง (ปทุมราชา)

• ราก รสจืดขื่น 
• สรรพคุณ ถอนพิษสัตว์กัดต่อย แก้พิษงู

ทิ้งถ่อน (พญาช้างเผือก, พญาฉัททัน)

ทิ้งถ่อน (พญาช้างเผือก, พญาฉัททัน) 

ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• เปลือกต้น รสร้อนสุขุม 
• สรรพคุณ เจริญอาหาร ขับผายลม 
• บำรุงธาตุ แก้ธาตุพิการ 
• ราก แก่น รสขมร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ แก้เจ็บเอว เจ็บหลัง เส้นตึง ท้องอืด 
• ใบ เผาไฟผสมกับน้ำยาสูบ 
• ฉีดฆ่าตัวแมลง และตัวหนอนได้

เทพทาโร

เทพทาโร ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• เปลือกต้น รสร้อน 
• สรรพคุณ แก้ลมจุกเสียด แน่นเฟ้อ 
• แก้อาการปวดท้อง ขับผายลม บำรุงธาตุ 
• ขับลมในลำไส้ และกระเพาะอาหาร

ทุเรียน

ทุเรียน ไม้ยืนต้นขนาดกลาง

• ราก รสฝาด สรรพคุณ คุมธาตุ แก้ท้องร่วง 
• เปลือกลูก รสฝาด 
• สรรพคุณ คุมธาตุ สมานแผล 
• แก้น้ำเหลืองเสียพุพอง แก้ฝีตานซาง 
• กลิ่นของเปลือกลูกทุเรียน ขับไล่ตัวเรือดได้ 
• เผาเป็นขี้เถ้า ละลายน้ำมันมะพร้าว 
• ทาแก้คางทูม 
• เนื้อในลูก มีธาตุกำมะถัน รับประทานมากๆ 
• ทำให้เกิดความร้อนในร่างกาย  
• สรรพคุณ แก้โรคผิวหนัง 
• และขับพยาธิไส้เดือนในท้องได้

ทองพันชั่ง

ทองพันชั่ง ไม้พุ่มต้นเล็ก

• ใบ รสเบื่อเย็น 
• สรรพคุณ ดับพิษไข้ แก้ไข้ตัวร้อน 
• แก้พยาธิผิวหนัง 
• ราก รสเมาเบื่อ 
• สรรพคุณ แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน 
• และโรคผิวหนังที่เป็นน้ำเหลืองบางชนิด

ทองระอา หรือลิ้นงูเห่า

ทองระอา หรือ ลิ้นงูเห่า ไม้พุ่มขนาดเล็ก

• ใบ รสเย็นเบื่อ 
• สรรพคุณ ตำกับสุรา พอกแก้ปวดฝี 
• ถอนพิษปวดอักเสบ 
• ราก รสเย็นเบื่อ 
• สรรพคุณ ฝนกับสุรา ทาแก้พิษตะขาบ 
• แมลงป่อง

ทองหลาง

ทองหลาง ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 

มีหนามตลอดทั้งต้น

• ใบ เปลือกต้น รสเฝื่อนเอียนเย็น 
• สรรพคุณ แก้เสมหะ แก้ลมเป็นพิษ 
• หยอดตาแก้ตาแดงตาฝ้าฟาง และตาแฉะ 
• ราก รสเมาเอียนเย็น 
• สรรพคุณ แก้พยาธิในท้อง 
• แก้ตาฟาง แก้เสมหะ

ทองหลางใบมน 

(ทองหลางบก)

ทองหลางใบมน (ทองหลางบก) 

ไม้ยืนต้นขนาดกลาง ใบคล้ายใบถั่วพู

• เปลือกต้น รสเฝื่อนเอียน 
• สรรพคุณ แก้เสมหะ แก้ลม แก้ก้อนนิ่วในไต
• กระพี้ รสเฝื่อนเอียน สรรพคุณ แก้พิษฝี 
• แก่น รสเฝื่อนเอียนเย็น 
• สรรพคุณ แก้ฝีในท้อง(วัณโรค) 
• ใบ รสเบื่อเอียนเย็น 
• สรรพคุณ ขับพยาธิไส้เดือน 
• แก้ตัวร้อน แก้ริดสีดวง 
• ดอก รสขื่นเอียนเย็น สรรพคุณ ขับโลหิตระดู 
• ลูก (ฝัก) รสขม สรรพคุณ บำรุงน้ำดี 
• ราก รสเฝื่อนเอียน สรรพคุณ แก้พิษทั้งปวง

ทองหลางใบมนด่าง

ทองหลางใบมนด่าง ไม้ยืนต้นขนาดกลาง 

ใบตามเส้นเป็นสีเหลืองแกมเขียว 

ใบเหมือนทองหลางใบมน

• ใบสด รสเอียนเย็น 
• สรรพคุณ แก้ไข้ตัวร้อน ดับพิษ 
• ใบแก่สด รมควันไต้ให้ตายนึ่งชุบสุราปิดแผล 
• สรรพคุณ แก้เนื้อร้ายตายลุกลามบวมแดง 
• (เนื้อเน่า)

ทองโหลง

ทองโหลง ไม้ยืนต้นขนาดกลาง ไม่มีหนาม

• ใบ เปลือกต้น รสเฝื่อนเอียนเย็น 
• สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ 
• แก้โรคตา

เทียนเกล็ดหอย

เทียนเกล็ดหอย ไม้ต้นเล็กๆ

• เมล็ด รสเผ็ดร้อนขมหอม 
• สรรพคุณ แก้ลมวิงเวียน หน้ามืด ตามัว 
• แก้โลหิตจาง แก้เย็นชาปลายมือปลายเท้า

เทียนขม

เทียนขม ลักษณะไม่ปรากฏ (หนังสือ)

เพราะส่งมาจากต่างประเทศ

• เมล็ด รสขม 
• สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ดีพิการ 
• แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว นอนสะดุ้งผวา หลับๆ ตื่นๆ

เทียนขาว

เทียนขาว ไม้ต้นเล็กๆ (ยี่หร่า)

• เมล็ด รสเผ็ดร้อนขม 
• สรรพคุณ บำรุงกำลัง ขับผายลม 
• แก้เส้นศูนย์กลางท้องพิการ แก้ชีพจรอ่อน 
• หรือพิการ นอนสะดุ้งผวา (โทษน้ำดี) 
• แก้คลั่งเพ้อ

เทียนแดง

เทียนแดง ไม้ต้นเล็กๆ คล้ายผักชี

• เมล็ด รสเผ็ดร้อนขมเล็กน้อย 
• สรรพคุณ ขับเสมหะ แก้ลม แก้น้ำดีพิการ 
• แก้ลมเสียดแทง แก้คลื่นเหียนอาเจียน

เทียนดำ

เทียนดำ ไม้พุ่มขนาดย่อม

• เมล็ด รสเผ็ดขม 
• สรรพคุณ ขับเสมหะให้ลงสู่คูถทวาร 
• ขับลมในลำไส้ แก้อาเจียน บำรุงโลหิต 
• ใบ และต้น รสจืดเฝื่อน 
• สรรพคุณ แก้หนองใน (กามโรค) 
• เปลือกต้น รสจืดเฝื่อน 
• สรรพคุณ ขับระดูขาว

เทียนต้น

เทียนต้น หรือ เทียนย้อมมือ ไม้พุ่ม

• ใบ รสฝาด สรรพคุณ แก้เล็บถอด อักเสบช้ำ 
• ยอดอ่อน รสฝาด 
• สรรพคุณ แก้เด็กท้องร่วงได้ผลดีทุกระยะ

เทียนตากบ

เทียนตากบ ไม้ต้นเล็กๆ

• เมล็ด รสเผ็ดร้อนขมหอม 
• สรรพคุณ ขับลมในลำไส้ให้ผายเรอ 
• แก้กระเพาะอาหารพิการ 
• แก้ธาตุกำเริบ หย่อน พิการ

เทียนตาตั๊กแตน

เทียนตาตั๊กแตน ไม้ต้นเล็กๆ

• เมล็ด รสขมเผ็ดร้อนเล็กน้อย 
• สรรพคุณ บำรุงธาตุ แก้เสมหะพิการ แก้กำเดา

เทียนเยาวพาณี

เทียนเยาวพาณี คล้ายผักชี แต่โตกว่า

• เมล็ด รสหวานกลิ่นหอม 
• สรรพคุณ กระจายเสมหะ 
• กระจายลมที่ลั่นโครกครากอยู่ในท้อง 
• แก้จุกเสียด แก้ลมปั่นป่วนอยู่รอบขอบสะดือ 
• แก้คลื่นเหียน อาเจียน

เทียนลวด

เทียนลวด ไม่ปรากฏลักษณะ (หนังสิอ)

เพราะสั่งมาจากต่างประเทศ

• ราก รสร้อนขมหอม 
• สรรพคุณ แก้น้ำดีพิการ แก้กำเดา 
• นอนสะดุ้งสะทกสะท้าน แก้เพ้อคลั่ง 
• ขับน้ำดีให้ตกลำไส้

เทียนดอก

เทียนดอก ไม้ต้นเล็กๆ นิยมใช้ดอกสีขาวทำยา

• ใบ รสเย็น 
• สรรพคุณ ตำพอกแก้ปวดนิ้วเท้า (เก๊าท์) 
• เล็บขบ ถอนพิษปวดอักเสบ

ไทรกร่าง

ไทรกร่าง ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• เปลือกต้น รสฝาด 
• สรรพคุณ ต้มชะล้างบาดแผล สมานแผล

ไทรใหญ่

ไทรใหญ่ ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่

• เปลือกต้น รสฝาด สรรพคุณ สมานแผล

ไทรย้อย

ไทรย้อย ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• รากอากาศ รสจืด 
• สรรพคุณ ขับปัสสาวะ แก้กระษัยไตพิการ 
• บำรุงน้ำนม แก้ปัสสาวะมีสีต่างๆ

ทำมัง

ทำมัง ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่

• เปลือกต้น รสร้อนหอมฉุน 
• สรรพคุณ ขับผายลม แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ
•  บำรุงธาตุ แก้จุกเสียด

----------------------------------------------

เภสัชกรรมไทย

 เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 

จำพวกต้น  (กรรณิกา – คางแดง)

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-post.html

เภสัชกรรมไทย

 เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 

จำพวกต้น  (ธรณีสาร – มดยอบ)

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-post_21.html

เภสัชกรรมไทย 

เภสัชวัตถุ ประเภทพืชวัตถุ 

จำพวกต้น  (ยาดำ – เอื้องบก)

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/4.html

------------------------------------------

เภสัชกรรมไทย

 เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ 

จำพวกเถา-เครือ 

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-post_47.html

เภสัชกรรมไทย 

สมุนไพรที่ใช้ในงานสาธารณสุขมูลฐาน 

(กระเทียม-ชุมเห็ดเทศ)

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-post_6472.html

เภสัชกรรมไทย

 สรรพคุณเภสัช

รสยาแก้ตามธาตุ, รสแก้ตามวัย

รสแก้ตามฤดู, รสแก้ตามกาล

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/blog-post_34.html

เภสัชกรรมไทย 

คณาเภสัช

 (จุลพิกัด - พิกัด 4 สิ่ง)

https://thaitraditionalmedicinebook.blogspot.com/2014/01/1.html

สมุนไพรแห้ง 

ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต

https://phuketthaitraditionalmedicinecenter.blogspot.com/2013/09/blog-post_25.html

สมุนไพรสด 

ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต

https://phuketthaitraditionalmedicinecenter.blogspot.com/2013/04/thai-traditional-medicine.html

ศูนย์การแพทย์แผนไทยภูเก็ต 

https://phuketthaitraditionalmedicinecenter.blogspot.com/2013/03/blog-post.html

------------------------------------------

อ้างอิง: ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป 

สาขาเภสัชกรรม

กองการประกอบโรคศิลปะ

Credit:  ภาพนำมาจาก internet ซึ่ง share กันใน Google,  Face Book และได้ถ่ายทำเองบ้าง เพื่อการศึกษาแพทย์แผนไทยให้ง่ายขึ้น เป็นการสืบทอดต่อไปยังอนุชน และผู้สนใจ ให้มีความรู้ในการรักษาบำบัดโรคพึ่งพาตนเองได้ ขอขอบคุณเจ้าของภาพ ขอให้อนุโมทนาส่วนบุญกุศล เจริญด้วยอายุ วรรณะ สุขัง พลัง และสมปรารถนาในสิ่งที่ดีงามโดยทั่วกันทุกท่าน เทอญ

ตรวจทานแล้ว